Wie betaalt de advocaatkosten in een letselschadezaak? | Advocatenkantoor El Hannouche B.V.

Stel: u bent slachtoffer geworden van een verkeersongeval waarbij u letselschade hebt opgelopen. Deze schade wilt u graag verhalen op de tegenpartij. Hiervoor kunt u een advocaat inschakelen die de tegenpartij aansprakelijk stelt voor de schade die u hebt geleden. U wilt echter ook de advocaatkosten verhalen op de tegenpartij. De vraag is of de advocaatkosten altijd en volledig verhaald kunnen worden op de tegenpartij. In dit artikel zullen wij uitgebreid ingaan op deze vraag.

Klik op een van de onderstaande onderwerpen om meteen naar het betreffende onderwerp te gaan.

De buitengerechtelijke kosten
De toevoeging
De proceskosten

1. De buitengerechtelijke kosten

1.1. Wie betaalt de buitengerechtelijke kosten?

De buitengerechtelijke kosten die gemaakt zijn, blijven in beginsel de verantwoordelijkheid van het slachtoffer. Het is natuurlijk het slachtoffer dat aan een belangenbehartiger, bijvoorbeeld een advocaat, de opdracht geeft om namens hem de schade op de tegenpartij te verhalen. De advocaat, als opdrachtnemer, gaat dan ook voor u aan de slag om de schade bij de tegenpartij te vorderen. De kosten die hij hiervoor heeft moeten maken, oftewel de buitengerechtelijke kosten, kunnen in beginsel voor vergoeding in aanmerking komen wanneer de aansprakelijkheid van de tegenpartij vaststaat. Deze kosten worden in de praktijk vaak door de verzekeraar van de tegenpartij vergoed.

1.2. Vergoeding van buitengerechtelijke kosten

Kosten geheel of gedeeltelijk vergoed?

Het antwoord op de vraag of de buitengerechtelijke kosten geheel of gedeeltelijk worden vergoed door de verzekeraar is in beginsel afhankelijk van de werkzaamheden van de advocaat, of een andere belangenbehartiger, en de redelijkheid van de gemaakte kosten. Het is hierbij belangrijk dat over de gemaakte kosten goed is nagedacht. De kosten moeten verantwoord worden. Daarnaast moet de omvang van de kosten redelijk zijn. Het laatste wordt in de praktijk getoetst door middel van de zogeheten ‘dubbele redelijkheidstoets’. Deze regel ligt besloten in artikel 6:96 van het Burgerlijk Wetboek (BW) en wordt verderop in het artikel besproken. Het genoemde artikel onderscheidt drie vormen van kosten die in aanmerking kunnen komen voor vergoeding wanneer deze kosten redelijk zijn. Deze kosten worden hieronder besproken.

Drie vormen van buitengerechtelijke kosten

We onderscheiden drie vormen van buitengerechtelijke kosten:

Kosten die zijn gemaakt ter voorkoming of beperking van schade: belangrijke punten die een rol spelen bij kosten die gemaakt zijn ter voorkoming of beperking van schade zijn: de aard (soort schade) en omvang van de schade, de verhouding tussen de omvang van de kosten van de genomen maatregelen en de te verwachten schade, maar ook de vraag in hoeverre een reëel risico op schade bestond.
Kosten ter vaststelling van de schade en aansprakelijkheid: hierbij moet gedacht worden aan expertisekosten zoals die van een medisch adviseur maar ook de advocaatkosten. Bij kosten ter vaststelling van de schade en aansprakelijkheid is de verhouding tussen de kosten en het schadebedrag belangrijk, maar ook de mate waarin een expertise nodig was om de schade of aansprakelijkheid vast te stellen. Uit de rechtspraak (Bravenboer/Londen en Smit/De Moor) volgt met betrekking tot deze categorie van kosten dat het niet nodig is dat de schade ook door de gebeurtenis is veroorzaakt. Daarnaast blijkt uit deze vaste rechtspraak dat de gemaakte kosten ook redelijk kunnen zijn als uiteindelijk niet kan komen vast te staan dat de schade is geleden. Verder blijkt uit de rechtspraak dat er ook een redelijke verhouding moet zijn tussen de hoofdsom, de uiteindelijke letselschadevergoeding en de buitengerechtelijke kosten.
Kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte: zoals incassokosten die gemaakt zijn om nakoming te vorderen. Deze kosten worden als geheel gevorderd waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen incassokosten die betrekking hebben op de kosten ter vaststelling van de aansprakelijkheid, de schade en de kosten ter verkrijging van voldoening buiten rechte.

Geen aansprakelijkheid en buitengerechtelijk kosten

Wanneer er buitengerechtelijke kosten worden gemaakt ter vaststelling van de schade en aansprakelijkheid is het wel van belang dat de aansprakelijkheid door de verzekeraar van de tegenpartij wordt erkend. Hoewel artikel 6:96 lid 2 sub b BW het niet met zoveel worden vermeldt, is uit dit artikel wel af te leiden dat deze kosten in beginsel alleen voor vergoeding in aanmerking kunnen komen wanneer er sprake is van vastgestelde aansprakelijkheid en wanneer de kosten redelijk zijn. Maar de Hoge Raad heeft in zijn eerdere uitspraak wel bepaald dat voor vergoeding van de buitengerechtelijke kosten ter vaststelling van de schade en aansprakelijkheid niet is vereist dat uiteindelijk ook moet komen vast te staan dat de schade is geleden. Het is natuurlijk ook goed om te weten dat als uw advocaat er na veel onderzoek achter komt dat de tegenpartij toch niet aansprakelijk is, terwijl dit wel een vereiste is voor vergoeding van de kosten die zijn gemaakt ter vaststelling van de schade en aansprakelijkheid, de kosten eventueel voor uw rekening kunnen komen. Behalve wanneer u een toevoeging hebt, want dan worden de kosten beperkt tot een eigen bijdrage. Meer hierover leest u verderop in dit blogartikel.

1.3. Redelijkheid van kosten (dubbele redelijkheidstoets)

Al met al is het natuurlijk aan de rechter om te bepalen in hoeverre kosten redelijk zijn en of deze al dan niet voor vergoeding in aanmerking komen. Hiervoor neemt de rechter de ‘dubbele redelijkheidstoets’ als maatstaf waarbij de rechter de volgende punten in zijn toetsing meeneemt:

of het in de gegeven omstandigheden verantwoord was om de kosten te maken;
of alle verrichte werkzaamheden al dan niet volledig voor vergoeding in aanmerking komen. Hierbij kijkt de rechter naar de redelijkheid van het gehanteerde uurtarief (bijvoorbeeld van de advocaat), maar ook of de verhouding tussen de schade en de kosten redelijk is.

Redelijkheid van kosten

Uit de rechtspraak volgt dat het maken van (verdere) kosten soms niet als redelijk wordt gezien. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer na het inwinnen van een deskundigenbericht blijkt dat zowel voor u als uw advocaat duidelijk had moeten zijn dat de omvang van de aansprakelijkheid of schade klein was of dat de omvang tot niets zou leiden. In zo een geval is er geen reden meer om meer kosten te maken.

Werkzaamheden

Voor de redelijkheid van de kosten wordt ook gekeken naar de werkzaamheden van een advocaat. Er zijn een aantal belangrijke punten die worden meegewogen, zoals de vraag hoe snel de aansprakelijkheid door de verzekeraar erkend is, hoe de letselschadezaak verder verlopen is, maar ook of er sprake was van een eenvoudig medisch letsel waarbij de medische eindtoestand snel bereikt kon worden, want bij een medische eindtoestand (het afwikkelen van de zaak, omdat u geheel bent hersteld of wanneer geen verbetering meer mogelijk is) had de zaak snel geregeld kunnen worden.

(Geen) vergoeding van de werkzaamheden

Kosten voor het bestuderen van literatuur, maar ook wanneer uw advocaat meegaat naar een doktersbezoek, komen niet altijd volledig voor vergoeding in aanmerking. Dit geldt ook voor het verzenden van rekeningen en afwikkelingskosten. Deze kosten kunnen niet apart in rekening worden gebracht. Verder is de mate van contact tussen u en uw advocaat belangrijk. In de rechtspraak is bepaald dat als het contact niet noodzakelijk is geweest, de kosten hiervoor niet voor vergoeding in aanmerking komen. Dit is natuurlijk anders wanneer er sprake is van specifieke of ingewikkelde kwesties. Verder wordt van een gespecialiseerde advocaat verwacht dat deze sneller te werk gaat, zodat er snel een einde komt aan de letselschadezaak. Ook wanneer u bij licht letsel een dure advocaat inschakelt kan het zo zijn dat de kosten van uw advocaat niet (volledig) verhaald kunnen worden op de verzekeraar.

Verhouding tussen hoofdsom en buitengerechtelijke kosten

Uit de rechtspraak (Smit/De Moor) is gebleken dat voor vergoeding van de buitengerechtelijke kosten ook wordt gekeken naar de verhouding tussen de uiteindelijke schadevergoeding (hoofdsom) die u ontvangt en de buitengerechtelijke kosten. Wanneer de buitengerechtelijke kosten en de hoofdsom bijna overeenkomen of de buitengerechtelijke kosten hoger liggen dan de hoofdsom is het aan u om feiten en omstandigheden te stellen waaruit blijkt dat de buitengerechtelijke kosten redelijk zijn. Voor de verhouding tussen de hoofdsom en de buitengerechtelijk kosten wordt ook gekeken naar hoe snel de aansprakelijkheid erkend is en of er geen uitgebreide inhoudelijke discussie of correspondentie is gevoerd, maar ook de aard van de schade en werkzaamheden en de complexiteit van de zaak. Het is aan de gespecialiseerde advocaat om te zorgen dat de kosten niet al te hoog oplopen.

Voor wat betreft de werkzaamheden is het aan u om te laten zien dat alle werkzaamheden door uw advocaat verricht zijn en dat deze werkzaamheden ook hebben bijgedragen aan de behandeling of regeling van de schade. Hiervoor moet u de verrichte werkzaamheden voldoende gespecificeerd onderbouwen. Als u deze werkzaamheden niet kunt bewijzen dan komen de buitengerechtelijke kosten die hiermee gemoeid zijn niet voor vergoeding in aanmerking. Wanneer u een advocaat hebt ingeschakeld dan zal deze een gespecificeerde urenstaat bijhouden welke als uitgangspunt kan gelden bij dit soort kwesties.

1.4. Opvolgende belangenbehartigers

In beginsel staat het u vrij om te kiezen voor een belangenbehartiger. Dat kan een advocaat zijn of een rechtsbijstandsverzekeraar dan wel een letselschadebureau. Voor de buitengerechtelijke kosten maakt het niet uit welke belangenbehartiger u wenst te kiezen, zolang de kosten maar redelijk zijn zoals dit hiervoor is uitgelegd. Het verschil met een rechtsbijstandverzekeraar is wel dat de kosten voor rechtsbijstand meestal gedekt zijn door uw verzekering.

Het is natuurlijk ook goed mogelijk dat u niet tevreden bent met de werkwijze van een belangenbehartiger en dat u daarom besluit om over te gaan naar een andere belangenbehartiger. Een vraag die dan aan de orde kan zijn, is of de werkzaamheden die de eerste belangenbehartiger heeft verricht (volledig) voor vergoeding in aanmerking komen. Het antwoord op deze vraag is dat dit afhankelijk is van de vraag in hoeverre de werkzaamheden van de verschillende belangenbehartigers, die los van elkaar zijn verricht, iets hebben opgeleverd.

Wanneer de uiteindelijke (hoge) schadevergoeding door inzet van de nieuwe belangenbehartiger is bereikt, kan de vorige belangenbehartiger hier geen rechten aan ontlenen oftewel hij kan er niet op terugvallen. Wel is uit de rechtspraak gebleken dat dubbele kosten die veroorzaakt worden door overstap naar een andere belangenbehartiger niet op de verzekeraar verhaald kunnen worden. Dit is met name het geval wanneer de nieuwe belangenbehartiger tijd nodig heeft gehad om het dossier te lezen waardoor er in feite dubbel werk wordt verricht.

2. De toevoeging

2.1. Wat is een toevoeging?

Wanneer u een zaak bij een advocaat meldt, kunt u in sommige gevallen in aanmerking komen voor een toevoeging. In een dergelijk geval betaalt de Raad voor Rechtsbijstand een deel van de kosten voor de rechtsbijstand. U hoeft slechts een eigen bijdrage te betalen. De hoogte daarvan is afhankelijk van uw verzamelinkomen en de samenstelling van uw huishouding. Hoe meer u verdient, hoe hoger de eigen bijdrage is die u moet betalen. Meer informatie over toevoeging vindt u op www.rechtsbijstand.nl.

2.2. Waarom een toevoeging?

In de praktijk vraagt uw advocaat de toevoeging aan bij de Raad voor Rechtsbijstand wanneer er geen duidelijkheid is over de erkenning van de aansprakelijkheid door de verzekeraar van de tegenpartij. Dit is ter voorkoming van hoge kosten in het geval de verzekeraar van de tegenpartij de aansprakelijkheid niet erkent. Op die manier wordt u achteraf niet geconfronteerd met hoge kosten en worden de kosten op basis van een toevoeging beperkt tot een eigen bijdrage.

Wanneer het op voorhand duidelijk is dat de verzekeraar van de tegenpartij de aansprakelijkheid zal erkennen of wanneer de aansprakelijkheid al is erkend, is een toevoeging in beginsel niet nodig omdat de buitengerechtelijke kosten door de verzekeraar worden betaald. Deze toevoeging kan dan overigens alsnog zekerheidshalve worden aangevraagd want het kan zijn dat de aansprakelijkheid later wordt ingetrokken en dan is het te laat om de toevoeging alsnog aan te vragen. Ook wanneer een toevoeging is verleend geldt overigens de eerder aangehaalde dubbele redelijkheidstoets voor wat betreft de kosten die de advocaat claimt bij de verzekeraar.

Als aanvulling op die dubbele redelijkheidstoets geldt dat wanneer er sprake is van eigen schuld (aan bijvoorbeeld een verkeersongeval) het zo kan zijn dat een deel van de kosten voor uw rekening blijft. Het kan ook zo zijn dat de verzekeraar van de tegenpartij de aansprakelijkheid niet erkent. Dan komen de buitengerechtelijke kosten ook voor uw rekening. Maar in geval van een toevoeging worden de kosten beperkt tot een eigen bijdrage.

2.3. Geen recht op een toevoeging?

Wanneer u geen recht hebt op een toevoeging dan kunnen de buitengerechtelijk kosten voor uw rekening komen. Dit is het geval als de verzekeraar de aansprakelijkheid niet erkent, de aansprakelijkheid ook niet door de rechter is vastgesteld of vastgesteld kan worden of een deel van de kosten niet vergoed wordt omdat deze kosten bijvoorbeeld niet redelijk zijn.

In een dergelijk geval kan uw advocaat met u afspreken dat wanneer een deel van de kosten niet wordt betaald door de verzekeraar de niet-betaalde kosten worden verrekend met het voorschot dat ten behoeve van u is ontvangen of dat u deze kosten alsnog apart voldoet. Uw advocaat mag niet zonder uitdrukkelijke toestemming van u de openstaande bedragen verrekenen met een voorschot op de schade of met de slotuitkering (de uiteindelijke schadevergoeding die u ontvangt).

Voorop staat dat uw advocaat uiteraard de moeite moet doen om de buitengerechtelijke kosten op de verzekeraar te verhalen. Pas wanneer dat niet lukt, kunnen deze kosten voor uw eigen rekening komen. Bovendien komen de kosten slechts voor uw rekening wanneer geen toevoeging is verleend, wanneer u afstand hebt gedaan (schriftelijk) van het recht op een toevoeging of wanneer die toevoeging niet meer geldt omdat u een hoger resultaat heeft behaald dan de door de Raad voor Rechtsbijstand gestelde grens.

Het kan namelijk zo zijn dat u recht had op een toevoeging aanvankelijk maar dat dat recht komt te vervallen naderhand. De Raad voor Rechtsbijstand kan namelijk beoordelen dat uw toevoeging wordt ingetrokken als u uit de zaak een positief financieel resultaat hebt behaald dat hoger ligt dan een door de Raad voor Rechtsbijstand bepaalde grens. De gedachte hierachter is dat u met het voordeel dat u hebt behaald, zoals bijvoorbeeld de schadevergoeding die heeft ontvangen, de advocaatkosten kunt betalen. Deze beoordeling wordt ook wel de resultaatsbeoordeling genoemd.

Wanneer uw toevoeging op basis van de resultaatbeoordeling wordt ingetrokken, dan kan dat ertoe leiden dat u de werkzaamheden die uw advocaat voor u heeft verricht zelf moet betalen. De hoogte hiervan is afhankelijk van het uurtarief dat uw advocaat hanteert en de declarabele uren die hij aan uw zaak heeft besteed en van de vraag welk deel reeds is vergoed door de tegenpartij of diens verzekeraar.

3. De proceskosten

De hoofdregel volgens de gedragsregels voor advocaten is dat een advocaat zaken zoveel mogelijk moet afdoen zonder eerst een procedure bij de rechter te beginnen. Soms is een procedure echter niet te vermijden. In dat geval zullen er naast buitengerechtelijke kosten ook proceskosten om de hoek komen kijken.

3.1. Buitengerechtelijke of proceskosten

De buitengerechtelijke kosten kunnen in beginsel voor vergoeding in aanmerking komen omdat deze kosten volgens de wet deel uitmaken van uw schade, namelijk de kosten die nodig zijn ter vaststelling van de schade of aansprakelijkheid. Deze kosten worden meestal door verzekeraar vergoed zoals hiervoor toegelicht. Bij proceskosten geldt echter een ander regime omdat deze kosten niet horen bij het buitengerechtelijke traject maar juist bij de gevoerde proceskosten. Dit is weer anders in het geval van een zogeheten deelgeschilprocedure waarover hierna meer.

3.2. Worden proceskosten altijd vergoed?

Kort geding of bodemprocedure

De kosten die voor een procedure worden gemaakt, zoals griffierechten, kosten voor dagvaarding maar ook de advocaatkosten die samenhangen met de procedure vallen onder de proceskosten, omdat deze kosten voor de gerechtelijke procedure zijn gemaakt. De proceskosten worden in tegenstelling tot de buitengerechtelijke kosten niet altijd door de tegenpartij vergoed. Dat is bijvoorbeeld het geval als u een civiele kortgedingprocedure of bodemprocedure hebt gevoerd en deze hebt verloren. In dat geval komen de kosten voor uw rekening ook wanneer u een toevoeging hebt.

Deelgeschilprocedure

Bij een deelgeschilprocedure liggen de kosten van de procedure anders. In de memorie van toelichting maakt de wetgever duidelijk dat de kosten van een deelgeschilprocedure onderdeel uitmaken van het buitengerechtelijke schaderegelingstraject en dat deze kosten daarom voor rekening van de aansprakelijke partij komen. Op grond van artikel 6:96 lid 2 BW worden de kosten van het slachtoffer bij een deelgeschilprocedure gezien als vermogensschade. Het gevolg hiervan is dat het slachtoffer aanspraak kan maken op een (volledige) vergoeding, omdat de deelgeschilprocedure als doel heeft een voorziening te bieden in de buitengerechtelijke onderhandelingsfase.

Daarom kan deze procedure ook gelijk gesteld worden met verkrijging van voldoening buiten rechte waarbij ook de voor de deelgeschilprocedure gemaakte redelijke kosten voor vergoeding in aanmerking kunnen komen. Dat betekent dus ook dat er voor het slachtoffer geen risico bestaat dat hij of zij de kosten van de aansprakelijke partij moet vergoeden indien hij in een deelgeschilprocedure in het ongelijk wordt gesteld omdat deze procedure in feite onderdeel is van de buitengerechtelijke onderhandelingsfase. Dit is alleen anders wanneer het onrechtmatig zou zijn om een deelgeschilprocedure te starten. Daarvan zal niet vaak sprake zijn, omdat procederen op zichzelf, ook als dat niet tot een gunstig resultaat leidt, niet direct als onrechtmatig kan worden aangemerkt. Dit zou anders kunnen zijn wanneer er geen enkel redelijk belang was om de deelgeschilprocedure te starten.

Van belang is ook om te weten dat als partijen er onderling niet uit kunnen komen en alsnog een bodemprocedure starten, de kosten van een deelgeschilprocedure van kleur veranderen waardoor deze kosten alsnog als proceskosten kunnen worden aangemerkt. Het gevolg hiervan is dat de kosten van de deelgeschilprocedure toch niet volledig vergoed kunnen worden, omdat een deel van deze kosten betrekking hebben op werkzaamheden waarbij de regels van de proceskosten gelden. Een voorbeeld dat de wetgever hierbij noemt, is het voorlopige getuigenverhoor. De kosten hiervan kunnen als buitengerechtelijke kosten volledig voor vergoeding in aanmerking komen als de kwestie zonder gerechtelijke procedure wordt afgehandeld en als de kwestie tot een procedure komt, vallen de kosten van het getuigenverhoor onder de proceskosten.

Klik hier om meer te lezen over de deelgeschilprocedure.

3.3. Welke proceskosten worden vergoed?

Indien u de zaak wint in een civiele kortgedingprocedure of civiele bodemprocedure dan moeten de proceskosten door de tegenpartij worden vergoed. Het is echter slechts zelden zo dat de volledige proceskosten vergoed dienen te worden. Meer informatie over welke proceskosten vergoed dienen te worden en tot op welke hoogte, kunt u lezen in het blogartikel: Rechtszaak gewonnen: welke kosten worden vergoed?