Wanneer wordt een buitenlands huwelijk erkend in Nederland?

Wordt een huwelijk dat in het buitenland is gesloten altijd erkend in Nederland? In een uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 8 juni 2021 wordt duidelijk dat dit niet altijd het geval is. Aan de hand van deze uitspraak bespreken we in dit blog wanneer een buitenlands huwelijk erkend kan worden in Nederland maar ook in welke situaties dat uitgesloten is.

1. Feiten

Het gaat in deze zaak om een Eritrese man en vrouw in een echtscheidingsprocedure waarbij de vraag centraal staat of sprake is van een huwelijk.

1.1. Huwelijkscertificaat

De man heeft het verzoek tot echtscheiding op 20 april 2020 ingediend op basis van een huwelijk dat gesloten zou zijn in 2011. Daarvan heeft hij een huwelijkscertificaat overgelegd.

1.2. Basisregistratie Personen

Daarnaast is het huwelijk opgenomen in de Basisregistratie Personen (BRP). Deze registratie had plaatsgevonden op basis van een verklaring die de man onder ede had afgelegd op 13 januari 2015 ten overstaan van de ambtenaar van de betreffende gemeente.

1.3. Echtheidsonderzoek IND

In deze zaak heeft de IND verder een onderzoek gedaan naar de echtheid van het huwelijkscertificaat van de man die een verblijfsvergunning asiel heeft voor onbepaalde tijd. De IND concludeerde echter dat het document als vals te beschouwen is.

Bovendien heeft de IND verklaard dat de gegevens op het huwelijkscertificaat niet overeenkomen met de verklaring van de man tegenover de ambtenaar van de gemeente. En ook hebben de man en de vrouw verklaringen afgelegd die niet overeenkomen.

2. Oordeel rechtbank

De rechtbank heeft het echtscheidingsverzoek van de man afgewezen omdat, zo moet worden afgeleid, niet is aangetoond dat hij daadwerkelijk een huwelijk heeft gesloten in Eritrea dat in Nederland erkend dient te worden.

De man heeft vervolgens hoger beroep ingesteld tegen deze uitspraak bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.

3. Oordeel gerechtshof

Het gerechtshof dient te beoordelen of de man en vrouw in Eritrea zijn gehuwd en, zo ja, of dit in Eritrea gesloten huwelijk in Nederland erkend kan worden. Deze vraagt wordt beantwoord aan de hand van het Nederlandse internationale privaatrecht (IPR) omdat het gaat om een buitenlands huwelijk. We bespreken hierna hoe het hof tot zijn oordeel komt.

3.1. Beoordeling huwelijk

Allereerst kijkt het gerechtshof naar artikel 10:31 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Artikel 10:31 lid 1 BW luidt als volgt:

Een buiten Nederland gesloten huwelijk dat ingevolge het recht van de staat waar de huwelijksvoltrekking plaatsvond rechtsgeldig is of nadien rechtsgeldig is geworden, wordt als zodanig erkend.

Het uitgangspunt is dus dat een buiten Nederland gesloten huwelijk in Nederland wordt erkend wanneer het volgens het recht van de staat waar de huwelijksvoltrekking plaatsvond rechtsgeldig is of wanneer dat huwelijk daarna rechtsgeldig is geworden.

3.2. Geen rechtsgeldig huwelijk

Het hof komt echter tot de conclusie dat de man er ook in hoger beroep niet in geslaagd is om aannemelijk te maken dat hij met de vrouw is gehuwd in Eritrea.

Dit is het gevolg van het oordeel van de IND over het huwelijkscertificaat waaruit volgt dat het vals is opgemaakt en niet overeenkomt met de verklaring van de man bij de gemeente of met de verklaring van de vrouw.

Daarbij overweegt het hof dat de inschrijving in de BRP dit oordeel niet anders maakt. Ook de stelling dat de man in Soedan de islamitische echtscheiding zou hebben uitgesproken in augustus 2018 en dat hij foto’s zou hebben van de huwelijksplechtigheid doen daar niet aan af.

4. Wanneer wordt een buitenlands huwelijk erkend?

In de hiervoor besproken zaak was de man er überhaupt niet in geslaagd om aan te tonen dat sprake is van een huwelijk in Eritrea.

Indien het huwelijkscertificaat geen tekortkomingen zou hebben en zou overeenstemmen met zijn verklaring en die van de vrouw zou dat anders kunnen zijn geweest.

4.1. Rechtsgeldig huwelijk volgens buitenlands recht

De man zou vervolgens nog moeten aantonen dat het huwelijk volgens Eritrees recht rechtsgeldig is, zo lezen we in artikel 10:31 lid 1 BW. Indien daarover discussie zou ontstaan dan betekent het dat de man inzicht dient te verschaffen in de wijze waarop naar Eritrees recht een huwelijk wordt voltrokken.

4.2. Huwelijksverklaring: vermoeden van rechtsgeldigheid

Daarbij wordt het de man makkelijker gemaakt door artikel 10:31 lid 4 BW:

Een huwelijk wordt vermoed rechtsgeldig te zijn, indien een huwelijksverklaring is afgegeven door een bevoegde autoriteit.

Als de man kon aantonen dat de huwelijksverklaring is afgegeven door een bevoegde Eritrese autoriteit dan was aannemelijk geworden dat sprake is van een rechtsgeldig Eritrees huwelijk. Dat zou de man alsnog kunnen doen door bijvoorbeeld een recent afschrift van de huwelijksverklaring op te vragen in Eritrea. Daarmee zou hij alsnog de echtscheiding kunnen aanvragen.

Artikel 10:31 lid 4 BW bevat een zogeheten bewijsvermoeden zodat er wel tegenbewijs mogelijk is ondanks het bestaan van een huwelijksverklaring die is afgegeven door een bevoegde autoriteit. In dit geval was de huwelijksverklaring zelf echter ongeloofwaardig zodat het hof zo ver niet kwam.

4.3. Geen erkenning bij strijd met openbare orde

Niet elk buitenlands huwelijk dat rechtsgeldig is gesloten in het land van herkomst en waarvan een overtuigende huwelijksverklaring is overgelegd kan in Nederland worden erkend.

Voor huwelijken die zijn voltrokken vanaf 1 januari 1990 wordt deze erkenning onthouden indien deze erkenning kennelijk in strijd is met de openbare orde en in ieder geval indien sprake is van een van de situaties vermeld in artikel 10:32 BW.

Artikel 10:32 BW luidt als volgt:

Ongeacht artikel 31 van dit Boek wordt aan een buiten Nederland gesloten huwelijk erkenning onthouden, indien deze erkenning kennelijk onverenigbaar is met de openbare orde en in ieder geval indien een der echtgenoten op het tijdstip van de sluiting van dat huwelijk:

reeds gehuwd was of een geregistreerd partnerschap had gesloten met een persoon die de Nederlandse nationaliteit bezat of zelf de Nederlandse nationaliteit bezat of in Nederland zijn gewone verblijfplaats had, tenzij het eerder gesloten huwelijk of geregistreerd partnerschap is ontbonden of nietig verklaard;

aan de andere echtgenoot in rechte lijn verwant was of de broer of zuster van die echtgenoot was, hetzij door bloedverwantschap, hetzij door adoptie, tenzij deze familierechtelijke betrekking later is verbroken vanwege het ontbreken van biologische verwantschap of herroeping van de adoptie;

niet de leeftijd van achttien jaar had bereikt, tenzij de echtgenoten op het moment dat erkenning van het huwelijk gevraagd wordt beiden de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt;

geestelijk niet in staat was zijn toestemming te geven, tenzij deze daartoe wel in staat is op het moment dat de erkenning van het huwelijk gevraagd wordt en uitdrukkelijk met de erkenning van het huwelijk instemt; of

niet vrijelijk zijn toestemming tot het huwelijk had gegeven, tenzij deze uitdrukkelijk met de erkenning van het huwelijk instemt.

5. Wanneer wordt een buitenlands huwelijk niet erkend?

Op grond van artikel 10:32 BW wordt een huwelijk in elk geval in strijd met de openbare orde geacht indien sprake is van een van de daarin genoemde vijf situaties. In deze gevallen wordt een buitenlands huwelijk in elk geval niet erkend. We zullen deze vijf situaties hierna bespreken.

5.1. Polygaam huwelijk

Polygame huwelijken, en daarmee ook bigame huwelijken, worden in Nederland in principe niet erkend. Er moet dan wel sprake zijn van een aanknoping bij Nederland zoals het dragen van de Nederlandse nationaliteit van een van de partijen of het wonen in Nederland. Indien het eerste huwelijk inmiddels is ontbonden (of nietig verklaard is), wordt het tweede huwelijk erkend vanaf het moment van ontbinding van het eerste huwelijk.

Overigens is van belang dat een polygaam huwelijk dat is gesloten toen de partijen niet in Nederland woonden en ook geen Nederlanders waren toch in strijd kan worden geacht met de Nederlandse openbare orde op basis van artikel 10:32 BW omdat onder de leden a tot en met e de situaties worden opgesomd die in elk geval strijd opleveren met de Nederlandse openbare orde. Deze leden zijn dus een aanscherping en niet een uitsluiting van andere situaties.

Dit blijkt bijvoorbeeld uit de uitspraak van het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch van 11 februari 2021 waarbij het huwelijk niet werd erkend ondanks dat bij het sluiten van het bigame huwelijk geen relatie was met Nederland. Het hof oordeelt dan ook dat het huwelijk niet erkend kan worden vanaf het moment dat de man het Nederlanderschap heeft verkregen.

Lees ook: https://www.elhannouche.nl/is-polygamie-toegestaan.

Lees ook: https://www.elhannouche.nl/raad-van-state-bevestigt-erkenning-kind-tijdens-bigamie-wel-mogelijk.

Lees ook: https://www.elhannouche.nl/de-erkenning-van-kinderen-uit-een-polygaam-huwelijk.

Lees ook: https://www.elhannouche.nl/verkrijgt-het-kind-uit-een-polygaam-huwelijk-het-nederlanderschap.

Lees ook: https://www.elhannouche.nl/kunnen-kinderen-bij-een-polygaam-huwelijk-nareizen.

5.2. Huwelijk met bepaalde bloedverwanten

Het huwelijk van bloedverwanten in opgaande lijn en tweedegraads zijlinie wordt in Nederland niet erkend tenzij deze familierechtelijke betrekking later is verbroken vanwege het ontbreken van biologische verwantschap of herroeping van de adoptie.

Het gaat hier dus om huwelijken met (groot)ouders of (klein)kinderen al dan niet via adoptie en met broers of zussen al dan niet via adoptie. Huwelijken met deze categorie bloedverwanten komen weinig voor zo blijkt uit het gebrek aan gepubliceerde rechtspraak over dit onderwerp. Dit is waarschijnlijk het gevolg van het feit dat de meeste vreemde rechtstelsels ook vergelijkbare huwelijksbeletselen kennen.

Het is overigens wel voor te stellen dat de echtelieden zich niet bewust zijn van hun bloedverwantschap en dat die pas later aan het licht komt. Met name bij broers en zussen die niet met elkaar zijn opgegroeid is dit voorstelbaar. In een dergelijk geval wordt het huwelijk niet erkend in Nederland.

Deze vraag komt echter pas aan de orde als het huwelijk in het land waar het gesloten is wel rechtsgeldig zou zijn. Want als het huwelijk daar ook niet geldig is, kan het in Nederland ook niet erkend worden. De strijd met de openbare orde komt dan ook nog niet in beeld.

5.3. Kindhuwelijk

Ook kindhuwelijken worden in Nederland niet erkend. Dit is slechts anders als de betreffende echtgenoot bij de erkenning wel meerderjarig is.

In een uitspraak van de rechtbank Overijssel van 7 mei 2021 onderzocht de rechtbank de geldigheid van een ander Eritrees huwelijk. Daarvan leverde de huwelijksverklaring wel een vermoeden op dat sprake is van een huwelijk dat rechtsgeldig is naar Eritrees recht overigens.

Echter, was dit huwelijk gesloten toen de vrouw minderjarig was. Vervolgens concludeert de rechtbank dat de vrouw niet uitdrukkelijk met de erkenning van het huwelijk heeft ingestemd na het bereiken van de leeftijd van achttien jaar. Op grond daarvan wordt de erkenning onthouden aan het huwelijk.

Lees ook: https://www.elhannouche.nl/de-gevolgen-van-het-verbod-op-kindhuwelijken.

5.4. Huwelijk geestesgestoorde

Het huwelijk van een geestesgestoorde wordt in Nederland niet erkend tenzij de betreffende echtgenoot later wel in staat was tot het geven van diens toestemming en ook uitdrukkelijk instemde met het huwelijk.

In de rechtspraak wordt dit argument regelmatig aangevoerd door de ene echtgenoot tegenover de andere echtgenoot maar slaagt deze er doorgaans zelden in om ook aan te tonen dat sprake is van een geestesstoornis waardoor de andere echtgenoot geestelijk niet in staat was zijn toestemming te geven.

Het standpunt wordt doorgaans afgewezen door de rechter als die andere echtgenoot niet opgenomen was in een inrichting of onder curatele of bewind was gesteld.

5.5. Dwanghuwelijk

Tot slot worden ook dwanghuwelijken niet erkend in Nederland tenzij de betreffende echtgenoot uitdrukkelijk instemt met de erkenning.

In de uitspraak van de rechtbank Overijssel van 7 mei 2021 heeft de rechter eveneens betrokken dat de vrouw (mogelijk) haar vrijelijke toestemming tot het huwelijk niet had gegeven (gezien haar leeftijd).

De rechtbank was niet gebleken dat zij na het bereiken van de leeftijd van achttien jaar uitdrukkelijk met de erkenning van het huwelijk heeft ingestemd. Dat was mede redengevend om het huwelijk in strijd met de openbare orde te achten.

Lees ook: https://www.elhannouche.nl/geen-erkenning-huwelijk-bij-huwelijksdwang.

6. Conclusie

6.1. Geen rechtsgeldig Eritrees huwelijk

In de uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 8 juni 2021 kon de man niet aantonen dat zijn huwelijk in Eritrea daadwerkelijk rechtsgeldig heeft plaatsgevonden omdat de huwelijksverklaring volgens de IND vals was, de inhoud niet overeenstemde met zijn eigen verklaring bij de gemeente en ook niet met die van de vrouw.

6.2. Geen Nederlandse echtscheiding mogelijk

Ook op andere manieren slaagde de man er niet in om aannemelijk te maken dat er een rechtsgeldig buitenlands huwelijk was zodat dit ook niet erkend kon worden in Nederland. Daardoor kon ook de echtscheiding niet worden uitgesproken in Nederland omdat er geen rechtsgeldig huwelijk was dat kon worden ontbonden.

6.3. Bewijsvermoeden

Indien de man wel een aannemelijke huwelijksverklaring kon overleggen dan zou dat een bewijsvermoeden opleveren dat er sprake is van een rechtsgeldig buitenlands huwelijk dat daardoor in Nederland zou worden erkend op grond van artikel 10:31 BW.

6.4. Strijd openbare orde

Niet elk buitenlands huwelijk dat rechtsgeldig is gesloten in het land van herkomst kan echter in Nederland worden erkend. De rechter zal ook moeten bekijken of erkenning van het huwelijk kennelijk onverenigbaar is met de openbare orde.

Volgens artikel 10:32 BW is daarvan in elk geval sprake indien sprake is van een van de volgende situaties:

Polygame huwelijken: tenzij het eerste huwelijk inmiddels is ontbonden in welk geval het tweede huwelijk wordt erkend vanaf het moment van ontbinding van het eerste huwelijk.
Huwelijk bloedverwanten opgaande lijn en tweedegraads zijlinie: tenzij deze familierechtelijke betrekking later is verbroken vanwege het ontbreken van biologische verwantschap of herroeping van de adoptie.
Kindhuwelijken: tenzij de betreffende echtgenoot bij de erkenning wel meerderjarig is.
Huwelijk geestesgestoorde: tenzij de betreffende echtgenoot later wel in staat was tot het geven van diens toestemming en ook uitdrukkelijk instemt met het huwelijk.
Dwanghuwelijken: tenzij de betreffende echtgenoot uitdrukkelijk instemt met de erkenning.