Uitgenodigd voor politieverhoor: wat nu? | Advocatenkantoor El Hannouche B.V.

Het verdachtenverhoor vormt een belangrijk onderdeel van het strafrechtelijk onderzoek. Het verdachtenverhoor is vooral bekend als verhoor vlak na aanhouding, maar dat is zeker niet altijd het geval. U kunt namelijk ook een uitnodiging ontvangen van de politie om op het bureau te verschijnen om verhoord te worden. Dat zorgt logischerwijs voor vragen. Ben ik verplicht te gaan? Ben ik verplicht te antwoorden? Heb ik een advocaat nodig? In dit blog zullen we stilstaan bij deze en andere vragen over het verdachtenverhoor.

1. Wat houdt een verhoor in?

Wanneer iemand wordt verdacht van betrokkenheid bij een strafbaar feit is het verhoor bij uitstek geschikt voor de politie om meer informatie te verkrijgen. In veel strafzaken draagt de verklaring van een verdachte in belangrijke mate bij aan het bewijs.

Het doel van het verhoor is de zogeheten waarheidsvinding; de politie probeert te achterhalen wat er precies is gebeurd en wie daarvoor strafrechtelijk aansprakelijk is. Tegelijkertijd denkt de politie kennelijk dat de verdachte iets heeft misdaan. Het verhoor zal dan ook gericht zijn op het verzamelen van (extra) bewijs.

2. Hoe wordt de verdachte uitgenodigd?

In principe ontvangt de verdachte een uitnodiging middels een brief waarin hij wordt verzocht op een zeker moment naar het bureau te komen. Het uitnodigen voor verhoor is niet hetzelfde als aangehouden worden. Het is goed mogelijk dat de verdachte na het verhoor weer terug naar huis mag. Dat is echter geen zekerheid en afhankelijk van het feit waar de verdenking op ziet en welk onderzoek nog nodig is.

Het kan ook zijn dat de verdachte een uitnodiging ontvangt voor aanhouding én verhoor, wat betekent dat de officier van justitie de aanhouding al heeft bevolen. Los van de vraag of de uitnodiging enkel ziet op het verhoor of ook op de aanhouding, is het aan te raden om na ontvangst van een uitnodiging contact op te nemen met een advocaat. We bespreken hierna waarom dat van belang is.

3. Is het bijwonen van het verhoor verplicht?

Als u wordt uitgenodigd voor een verhoor bent u niet verplicht om daar gehoor aan te geven. Een verdachte mag immers niet gedwongen worden om mee te werken aan zijn veroordeling. Van belang is echter wel om te weten wat voor gevolgen het heeft om niet aan een verhoor deel te nemen.

De politie toont met de uitnodiging immers zijn voornemen om de verdachte te verhoren en hoopt daarmee belangrijke informatie te verkrijgen. Wanneer een verdachte niet op komt dagen, is de kans aanwezig dat, afhankelijk van het feit waarop de verdenking ziet, de officier van justitie beveelt om alsnog tot aanhouding buiten heterdaad over te gaan zodat het verhoor aansluitend daarop alsnog plaats kan vinden.

4. Welke rechten heeft de verdachte bij het verhoor?

Het idee van het verhoren van een verdachte brengt in zijn kern een bepaalde ongelijkheid en onvrijwilligheid met zich mee. Het is immers de politie die de vragen stelt en daar antwoorden op wil hebben, terwijl het vaak niet voordelig is voor een verdachte om daaraan mee te werken. Het is mede om die reden dat de verdachte verschillende belangrijke rechten toekomt voorafgaande aan, tijdens én na het verhoor. We zullen de belangrijkste rechten hierna toelichten.

4.1. Zwijgrecht

Eén van die rechten is het zwijgrecht. Volgens artikel 29 lid 2 van het Wetboek van Strafvordering (Sv) is de verdachte niet tot antwoorden verplicht tijdens het verhoor. In principe kan een verdachte dus het hele verhoor zijn mond houden en zich beroepen op het zwijgrecht. Dat zwijgen op zichzelf mag de rechter niet gebruiken als bewijs.

Uit de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) volgt één belangrijke uitzondering: wanneer het bewijs zodanig is dat de zaak vraagt om een verklaring van de verdachte en deze achterwege blijft, mag dit bijdragen aan het oordeel dat de verdachte ook de dader is. Het hangt dus af van de situatie of het verstandig is om gebruik te maken van het zwijgrecht.

U dient zich tot slot te beseffen dat u op andere momenten ook de gelegenheid heeft om alsnog te verklaren. Dat kan verstandig zijn met het oog op de soms beperkte kennis bij de verdachte en de advocaat ten tijde van het verhoor. Nadat u bijvoorbeeld het dossier heeft ingezien, kunt u samen met uw advocaat een betere inschatting maken waarover u wel of niet alsnog zult verklaren in een nader verhoor of bij de strafrechter.

4.2. Recht op een advocaat

Een van de belangrijkste rechten voor de verdachte is het recht op rechtsbijstand. Sinds 2010 heeft in Nederland elke verdachte het recht om voorafgaand aan het verhoor een advocaat te raadplegen. Het is om verschillende redenen aan te raden om van dat recht gebruik te maken en de advocaat ook mee te nemen naar het verhoor.

Zo heeft een advocaat gedegen kennis over de gang van zaken rondom het verhoor en kan een verdachte door zijn advocaat worden voorbereid op het verhoor. Daarnaast kan de advocaat er tijdens het verhoor voor waken dat de politie ongeoorloofde druk uitoefent op de verdachte en indien gewenst een pauze aanvragen tijdens het verhoor. Ook kan de advocaat u wijzen op de rechten die u heeft en u daarover adviseren.

4.3. Recht op een tolk

Het recht op een tolk vormt een belangrijk onderdeel van het recht op een eerlijk proces. Om van een eerlijk proces te kunnen spreken moet de verdachte kunnen begrijpen waar de verdenking op ziet en wat er allemaal gebeurt in het proces. Daarom heeft elke verdachte die de Nederlandse taal niet (voldoende) beheerst, recht op een tolk.

Dat geldt tijdens ieder verhoor én tijdens een zitting, zodat de verdachte te allen tijde kan begrijpen wat er gebeurt. De tolk wordt door de Staat betaald en brengt dus voor de verdachte geen extra kosten met zich mee.

Als Nederlands niet uw eerste taal is, is het van belang dat u altijd een tolk verzoekt ook als u denkt dat u wel redelijk Nederlands kunt spreken of begrijpen. De gevolgen van het verkeerd begrijpen van of verkeerd begrepen worden door een verbalisant, (hulp)officier van justitie of een rechter kan binnen het strafproces grote consequenties hebben.

Het is bovendien van belang dat u een tolk krijgt in de juiste spreektaal (dialect). Indien u een taal spreekt waarin dialecten voorkomen die niet of beperkt wederzijds verstaanbaar zijn zoals bij het Arabisch, Berbers of Koerdisch dan is het belangrijk dat u verzoekt om een tolk die uw specifieke dialect spreekt.

4.4. Inzage in het dossier

Een ander recht rondom het verdachtenverhoor is het recht op inzage in het dossier. Als verdachte is het van groot belang om te weten waartegen hij zich moet verdedigen. U dient dan ook bij het verhoor de kerngegevens te hebben van het feit waarvan u wordt verdacht.

Verder kan de verdachte (of zijn advocaat) volgens artikel 30 Sv na het eerste verhoor inzage krijgen in het strafdossier met alle bewijsmiddelen en stukken. Het is ook mogelijk om voor het eerste verhoor het dossier in te zien wanneer het gaat om een al langer lopend (groot) onderzoek waardoor de verdachte al in een eerder stadium kon begrijpen of vermoeden dat hij als verdachte wordt aangemerkt.

Bij wijze van uitzondering kan de officier van justitie inzage in het dossier weigeren, ook na het eerste verhoor. Deze uitzonderingen betreffen gevallen waarin het beletten van inzage noodzakelijk is om een getuige te beschermen, een zwaarwegend opsporingsbelang te waarborgen of de staatsveiligheid te bewaken.

Het belang van het inzien van het dossier voor de verdediging is evident. Door het inzien van het dossier weet de verdachte welk bewijs er tegen hem is. Op basis daarvan kan de advocaat een advies geven omtrent de strategie. Dat is dan ook meteen de reden waarom inzage voor het eerste verhoor doorgaans wordt geweigerd. Immers, in dat geval kan de verdachte zijn verklaring afstemmen op de stukken in het dossier.

4.5. Inzage in eigen verklaring

Na afloop van het verhoor heeft u het recht om uw door de politie opgeschreven verklaringen te controleren, zodat u zeker weet dat alles juist is genoteerd. Indien dat niet het geval is dan kunt u of uw advocaat verzoeken om aanpassingen te maken in het proces-verbaal of toevoegingen te doen. Ook uw advocaat kan de door hem gemaakte opmerkingen die opgenomen zijn in de verklaring corrigeren waar nodig.

Als uw advocaat het verhoor telefonisch heeft bijgewoond, is het verstandig dat u of uw tolk de geschreven verklaring voorleest zodat uw advocaat kan nagaan of dat klopt met wat is gezegd tijdens het verhoor.

U heeft na de controle de keuze om die verklaring wel of niet te tekenen. Uw advocaat kan u adviseren in welk geval u dat wel of niet dient te doen. Als u zich volledig kan vinden in de opgestelde tekst en u kunt deze ook volledig begrijpen dan staat aan ondertekening over het algemeen niets in de weg.

5. Hoe zit het met de kosten?

5.1. Wie betaalt de advocaatkosten?

Hoewel het altijd aan te raden is om een advocaat mee te nemen naar het verhoor, is het belangrijk om te weten welke kosten dat met zich meebrengt.

Er is namelijk een belangrijk verschil tussen de rechtsbijstand aan een aangehouden verdachte en aan een niet-aangehouden verdachte. In het laatstgenoemde geval, waar het in dit blog om gaat, komen de kosten van de rechtsbijstand tijdens het verhoor namelijk voor uw eigen rekening.

De praktijk laat overigens zien dat als u een advocaat inschakelt de kans veel groter is dat uw zaak wordt geseponeerd of dat u wordt vrijgesproken. Dat komt omdat een strafzaak veelal wordt bepaald door hetgeen de verdachte tijdens het eerste verhoor verklaart. Zonder advocaat kan de verdachte heel lastig inschatten of hij iets moet verklaren en zo ja wat.

Wanneer u wordt aangehouden en vervolgens wordt verhoord, geldt een ander regime voor vergoeding van de kosten voor rechtsbijstand. In dat geval krijgt u een zogeheten piketadvocaat toegewezen of mag u zelf een advocaat kiezen die wordt betaald door de Staat. Het is aan te raden om ook in dat geval altijd een advocaat te nemen.

5.2. Kunt u een schadevergoeding krijgen voor de kosten?

Het is mogelijk dat u vanwege het deelnemen aan het verhoor financiële schade heeft vanwege reiskosten of gederfde inkomsten. Voor deze schade bestaat echter geen wettelijke mogelijkheid tot schadevergoeding als uw zaak later wordt geseponeerd of als u wordt vrijgesproken. U kunt wel de kosten van uw advocaat voor het bijwonen van het verdachtenverhoor vergoed krijgen in dat geval.

Dat betekent dat u de gemaakte onkosten anders dan de advocaatkosten voor het vrijwillig bijwonen van het verhoor niet terug kunt krijgen wanneer u wordt vrijgesproken of de zaak wordt geseponeerd. Vanaf het moment dat de zogeheten inverzekeringstelling start, bestaat er overigens wél een mogelijkheid tot schadevergoeding van uw onkosten (gederfde inkomsten, studievertraging, reis- en verblijfskosten etc.) maar uiteraard ook de advocaatkosten.

Lees ook: Schadevergoeding bij onterechte vrijheidsbeneming (NB Artikel 89 Sv is vervangen door artikel 533 Sv en artikel 591a Sv door artikel 530 Sv m.i.v. 1 januari 2020)

6. Wat gebeurt er na het verhoor?

Na het verhoor zal de politie in overleg treden met de officier van justitie. Die zal moeten bepalen wat het vervolg is.

Zo kunnen er nieuwe onderzoeken worden verricht naar aanleiding van uw verhoor zoals het (opnieuw) horen van het getuigen, forensisch onderzoek etc. Het kan ook zijn dat u wordt afgeluisterd na het verhoor, uiteraard zonder dat u dat weet, als onderdeel van het verdere onderzoek.

Verder dient de officier van justitie op enig moment een keuze te maken hoe de zaak zal worden afgedaan. Daarvoor zijn verschillende afdoeningsmogelijkheden zoals het sepot, de transactie, de strafbeschikking en de dagvaarding waarbij u zich ter zitting dient te verantwoorden bij de strafrechter.

Lees ook: Vervolgen of niet? De verschillende afdoeningsmogelijkheden in strafzaken

Conclusie

In dit blog is stilgestaan bij verschillende vragen die kunnen opkomen wanneer u een uitnodiging van de politie ontvangt om als verdachte bij een verhoor te verschijnen. Daarbij zijn ook de belangrijkste rechten van de verdachte besproken: zwijgrecht, recht op een advocaat, recht op een tolk, recht op inzage in het strafdossier en recht op inzage in uw eigen verklaring.

Ondanks uw bekendheid met deze rechten is het aan te raden om bij ontvangst van een uitnodiging voor een politieverhoor contact op te nemen met een strafrechtadvocaat. De rechten die u als verdachte toekomen bij het verhoor kunnen immers door de advocaat beschermd én gebruikt worden zeker als u de advocaat meeneemt naar het verhoor.