Wie naar huidig Nederlands recht trouwt, doet dat in beginsel in algehele gemeenschap van goederen. Vanaf 1 januari 2018 treedt echter de nieuwe Wet beperking wettelijke gemeenschap van goederen in werking. Welke gevolgen heeft deze wet?
1. Maatschappelijke ontwikkelingen
In de tijd dat bijna iedere vrouw financieel afhankelijk was van haar echtgenoot bood de algehele gemeenschap van goederen broodnodige bescherming. Gelukkig ligt deze tijd echter (grotendeels) achter ons. De arbeidsparticipatie van vrouwen is volgens het CBS tussen 1969 en 2016 gestegen van 35,1 naar 65,1 procent. Nederlanders wachten ook steeds langer met trouwen waardoor ze meer vermogen, of juist schulden, hebben voordat ze in het huwelijk treden.
Vernieuwing huwelijksvermogensrecht
Het aantal scheidingen is in deze periode ook flink gestegen en tweede huwelijken na een scheiding komen steeds vaker voor. Tenslotte heeft de huidige generatie tussen de 20 en 40 jaar relatief vermogende ouders en grootouders en is er daardoor vaker sprake van grote schenkingen en erfenissen. Begrijpelijkerwijs kijkt men er tegen op deze na een echtscheiding te delen met een ex. Tot op heden kon dat alleen met huwelijkse voorwaarden, maar het vernieuwde huwelijksvermogensrecht moet daarin verandering brengen.
Om de veranderingen in de nieuwe wetgeving beter te begrijpen moeten we het oude en nieuwe huwelijksvermogensstelsel naast elkaar leggen.
2. Vóór 1 januari 2018: de algehele gemeenschap van goederen
Als u in algehele gemeenschap van goederen trouwt, deelt u alle schulden en bezittingen, inclusief erfenissen en schenkingen, met uw echtgenoot. Dus ook alle bezittingen en schulden die voor het huwelijk zijn opgebouwd. Na een echtscheiding komt de helft van het vermogen, de bezittingen, aan iedere partner voor de helft toe en delen beide partijen in de schulden voor gelijke delen. Hier kunt u van afwijken door samen huwelijkse voorwaarden op te laten stellen bij een notaris. Dit kan zowel voor als tijdens het huwelijk.
Uitzonderingen
Er zijn een aantal wettelijke uitzonderingen op deze hoofdregel. Erfenissen en schenkingen kunnen buiten de gemeenschap vallen, mits dit specifiek bepaald wordt bij een testament of bij de schenking. De erfenis of schenking bevat dan een uitsluitingsclausule. Verknochte goederen vallen ook niet in de gemeenschap. Verknochte goederen zijn bezittingen of schulden die op bijzondere wijze verbonden zijn aan u of uw partner. Een voorbeeld hiervan is een invaliditeitspensioen. Ouderdomspensioen en (bijzonder) nabestaandenpensioen zelf valt ook buiten deze hoofdregel. Over verdeling van het pensioen leest u hier alles.
Vreemd recht van toepassing?
Verder gelden deze regels alleen wanneer het Nederlandse recht wordt toegepast op het huwelijksvermogen. Indien een vreemd recht wordt toegepast op het huwelijksvermogen dan kan de verdeling van vermogen en schulden er heel anders uit komen te zien. Zo kent het Marokkaanse recht bijvoorbeeld geen enkele gemeenschap van goederen en behoudt een ieder in principe zijn eigen bezittingen en schulden tenzij er sprake is van een uitzondering. Lees hier meer over het Marokkaanse huwelijksvermogensrecht.
3. Vanaf 1 januari 2018: de beperkte gemeenschap van goederen
Vanaf 1 januari 2018 trouwt u niet langer in gemeenschap van goederen. De essentie van de nieuwe wetgeving is dat alleen de bezittingen en schulden die tijdens het huwelijk zijn ontstaan of verkregen in de gemeenschap vallen. De voorhuwelijkse bezittingen en schulden vallen dus niet langer in de gemeenschap.
Uitzonderingen?
Erfenissen en schenkingen vallen voortaan ook buiten de gemeenschap en hoeven niet langer uitgesloten te worden. De erflater of schenker kan, indien dat zijn wil is, door middel van een insluitingsclausule er toch voor zorgen dat de erfenis of gift binnen de gemeenschap valt. Wat het pensioen betreft verandert er bij een echtscheiding niets.
Huwelijkse voorwaarden
U kunt vanaf 2018 alleen nog in algehele gemeenschap trouwen door samen met uw partner huwelijkse voorwaarden op te stellen bij een notaris. Ook wanneer u geen beperkte gemeenschap van goederen wilt omdat u geen enkele gemeenschap wenst, dient u huwelijkse voorwaarden op te laten stellen bij de notaris zoals dat nu ook het geval is.
4. Administratie
De nieuwe wetgeving gaat gepaard met een nieuwe zorgplicht. Omdat de bezittingen en schulden niet langer gelijk worden verdeeld bij een echtscheiding, dient u met uw partner goed bij te houden welke bezittingen of schulden aan wie toebehoren.
Bewijslast
Hoewel het bijhouden van een dergelijke administratie niet wettelijk verplicht is, doet u er goed aan deze voor het huwelijk op te zetten en tijdens het huwelijk bij te houden. Bezittingen en schulden van voor het huwelijk blijven namelijk privé en indien decennia later een echtscheiding wordt ingediend kan dat alleen aangetoond worden met een goede administratie. Indien u na een echtscheiding niet kunt aantonen dat een bezitting of schuld aan u toekomt, dan zal de bezitting of schuld in de gemeenschap vallen.
Bewaarplicht
Voor het bijhouden van de administratie bewaart u niet alleen facturen en betaalbewijzen, maar kunt u ook gebruik maken van reeds beschikbare informatie, zoals die van het Kadaster, de Kamer van Koophandel, de notaris en uw bank. Let er wel op dat sommige gegevens niet eeuwig beschikbaar blijven. Instanties en bedrijven hebben namelijk een beperkte bewaarplicht van vaak zeven jaar. Bij elektronisch bankieren worden de digitale bij- en afschrijvingen soms zelfs na vijftien maanden al verwijderd. Het is dan van belang dat u die heeft opgeslagen of dat u papieren bankafschriften heeft.
5. Ondernemers
Volgens het huidige recht valt een onderneming die u voor het huwelijk had, indien er niet bij de huwelijkse voorwaarden van wordt afgeweken, in de gemeenschap van goederen en dient de waarde (van de aandelen) van deze onderneming, net als de overige bezittingen en schulden, te worden verdeeld bij een echtscheiding.
Ondernemingsvermogen
Indien u een eigen onderneming had voor het aangaan van het huwelijk, zal deze bij een huwelijk aangegaan vanaf 1 januari 2018 niet in de gemeenschap van goederen vallen. Uw partner dient echter wel een redelijke vergoeding te krijgen voor zijn of haar geleverde arbeid, kennis of vaardigheden met betrekking tot die onderneming. In de wet staat niet gedefinieerd wat een redelijke vergoeding inhoudt. Dit betekent wederom dat u goed de administratie dient bij te houden. Idealiter legt u onderling ook vast wat als een redelijke vergoeding wordt beschouwd. Hiermee voorkomt u een onnodig ingewikkelde en lange echtscheiding.
Winst en verlies
De winst die gerealiseerd is tijdens het huwelijk en die niet uitgekeerd is, valt in beginsel binnen de gemeenschap en dient bij een echtscheiding verdeeld te worden. Hetzelfde geldt voor de verliezen van een onderneming. Winsten of verliezen van de onderneming komen ten bate of ten laste van de gemeenschap voor zover het als redelijk wordt ervaren in het maatschappelijk verkeer, zo luidt de wettekst. De rechtspraak zal moeten uitwijzen hoe dit begrip verder wordt ingevuld.
6. Overgangsrecht
Indien u in het huwelijk treedt voor de inwerkingtreding van de nieuwe wet op 1 januari 2018 dan blijft het oude huwelijksvermogensrecht voor u van toepassing. Het vermogen dat voor het huwelijk is opgebouwd zal vanaf 1 januari 2018 nog steeds in de gemeenschap vallen. Hetzelfde geldt voor erfenissen en schenkingen. De nieuwe wetgeving zal alleen voor huwelijken gelden die vanaf 1 januari 2018 worden afgesloten.
7. Conclusie
De nieuwe Wet beperking wettelijke gemeenschap van goederen biedt u meer bescherming bij een onverhoopte echtscheiding omdat het vermogen van vóór het huwelijk in elk geval niet verdeeld hoeft te worden, maar dit geldt ook voor de schulden.
Hier komen echter ook verantwoordelijkheden bij kijken. Het is van belang dat u zorg draagt voor een goede administratie en afspraken zodat privévermogen ook daadwerkelijk privé blijft. Verder is het ook belangrijk om notariële afspraken te herzien omdat mogelijk de bedoeling ooit was om een erfenis of schenking in een gemeenschap te laten vallen en daarom is er geen uitsluitingsclausule opgenomen. Maar om datzelfde te bereiken is voor nieuwe huwelijken (vanaf 1 januari 2018) nu een insluitingsclausule vereist.
Hoewel huwelijkse voorwaarden voor sommige mensen overbodig lijken te worden, is het sterk aan te raden deze wel op te laten stellen indien één van de partners een eigen onderneming heeft. Uiteraard is iedere situatie uniek. Laat u daarom goed informeren voordat u in het huwelijk treedt.
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.