In een recente uitspraak bepaalde de rechtbank Midden-Nederland dat een vrouw geen partneralimentatie meer hoeft te betalen aan haar ex-man vanwege grievend gedrag van de man dat bestond uit psychische mishandeling. Hoewel dit argument wel vaker wordt aangevoerd, wordt dit zeer zelden gehonoreerd. In dit blogartikel zoeken wij uit waarom het verzoek in dit geval wel werd toegewezen.
1. Vaststelling partneralimentatie
De vrouw en de man trouwden in 2012 en vormden een samengesteld gezin met twee jongens. In maart 2019 bepaalde de voorzieningenrechter dat de vrouw voorlopig € 1.991,- per maand moest betalen aan partneralimentatie met ingang van december 2018.
De echtscheiding werd uitgesproken in mei 2019, waarna de vrouw vanaf september 2019 € 1.397,- per maand diende te betalen aan partneralimentatie aan de man ondanks dat de vrouw had aangevoerd dat de man zich grievend had gedragen tegenover haar en de alimentatie dus op nihil gesteld moest worden.
Lees ook: Hoe wordt partneralimentatie berekend?
Lees ook: De vaststelling van partneralimentatie door de rechter
Lees ook: Wijziging per 1 januari 2020: partneralimentatie van 12 naar 5 jaar
2. Verzoek nihilstelling partneralimentatie
In de zaak die hier wordt besproken, verzoekt de vrouw om de partneralimentatie op nihil te stellen, ofwel te bepalen op € 0,-, vanaf de datum van indiening van het verzoekschrift, dan wel vanaf de datum van de uitspraak van de rechtbank.
De vrouw beroept zich primair op de maatstaven van de redelijkheid en billijkheid. De vrouw is namelijk van oordeel dat de man zich zodanig grievend heeft gedragen tegenover de vrouw, dat het redelijkerwijs niet aanvaardbaar is dat hij van de vrouw nog een bijdrage in de kosten van zijn levensonderhoud kan vragen.
Subsidiair, dat wil zeggen als de eerste reden niet zou slagen, beroept zij zich op het ontbreken van de behoeftigheid van de man aan partneralimentatie, dan wel afname van die behoeftigheid.
Meer subsidiair, dat wil zeggen als de twee eerder genoemde redenen niet zouden slagen, verzoekt zij om de duur van de partneralimentatie te limiteren of gefaseerd af te bouwen tot 2024 of een andere duur die de rechtbank passend acht.
De man verzet zich tegen deze verzoeken van de vrouw.
Lees ook: Geen partneralimentatie bij grievend gedrag?
Lees ook: Over grievend gedrag en vernietiging van partnerschapsvoorwaarden
3. Eerdere uitspraak bindend?
Eerst beoordeelt de rechtbank of de eerdere echtscheidingsbeschikking bindende kracht heeft omdat het grievende gedrag van de man daarin ook al aan de orde was gesteld door de vrouw. Indien de eerdere uitspraak binden zou zijn, zou de rechtbank niet toekomen aan de inhoudelijke beoordeling in de nieuwe zaak (artikel 236 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering). In dat geval komt de eerdere uitspraak zogeheten gezag van gewijsde toe.
Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad komt een oordeel van een rechter over de gedragingen van een alimentatiegerechtigde en de daaraan verbonden consequenties in beginsel gezag van gewijsde toe, tenzij er nieuwe feiten of omstandigheden zijn.
De rechtbank oordeelt dat de vrouw tijdens de echtscheidingsprocedure niet in staat was om haar verzoek voldoende te onderbouwen wegens emotionele en financiële uitputting. Ze schaamde zich en vond het moeilijk te erkennen dat zij in deze situatie was beland. Pas in maart 2023 had zij de moed om juridische stappen te zetten.
Dit wordt door de rechter als een nieuw feit of omstandigheid gezien, waardoor de rechter de zaak alsnog inhoudelijk kan beoordelen. Ook was van belang dat de vrouw slechts verzocht de partneralimentatie te matigen met ingang van de datum van het verzoekschrift en niet met terugwerkende kracht.
4. Geen partneralimentatie door psychisch geweld?
4.1. Toetsingskader
Op grond van artikel 1:160 Burgerlijk Wetboek (BW) kan de alimentatieverplichting worden beëindigd wanneer de alimentatiegerechtigde (in dit geval: de man) opnieuw trouwt, een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat samenleven met een ander alsof zij gehuwd waren of een geregistreerd partnerschap hadden laten registreren.
Buiten deze gevallen kan een rechter een lopende alimentatieverplichting slechts beëindigen (in dit geval: op nihil stellen) indien zich omstandigheden voordoen op grond waarvan het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is om van de gewezen echtgenoot (in dit geval: de vrouw) nog langer een bijdrage in het levensonderhoud te verlangen.
Lees ook: Moet ik partneralimentatie blijven betalen als mijn ex samenwoont?
Lees ook: Beschuldiging van kindermisbruik: geen partneralimentatie
Lees ook: Inkomensstijging verzwijgen: geen recht meer op partneralimentatie
4.2. Vrouw: psychisch geweld rechtvaardigt nihilstelling
De vrouw stelt dat het gedrag van de man werd gekenmerkt door structurele psychische en fysieke mishandeling door de man. Ze beschrijft voorbeelden van onvoorspelbaar gedrag, alcoholmisbruik, woede-uitbarstingen, intimidaties, dreigementen en huiselijk geweld aan de zijde van de man.
De vrouw schetst daarnaast voorbeelden van intieme terreur, zoals naakt opgesloten worden in de achtertuin. Tot slot voert de vrouw aan in 2022 een uitkering van het Schadefonds geweldsmisdrijven te hebben ontvangen, omdat zij als slachtoffer van huiselijk geweld is erkend. Hoewel hiermee niet vast komt te staan dat het huiselijk geweld daadwerkelijk heeft plaatsgevonden, kan dit ter aanvullende onderbouwing worden gebruikt.
4.3. Man: vrouw wil slechts af van betalingsplicht
De man betwist deze stellingen en stelt dat de relatie tumultueus was. Hij geeft weliswaar toe langdurige psychische problematiek te kennen, maar dat zou niet tot agressie hebben geleid volgens de man. De omstandigheden die de vrouw noemt, moeten volgens hem worden gezien in het licht van het feit dat de vrouw af wil van de alimentatieplicht.
4.4. Rechtbank: alimentatie met terugwerkende kracht op nihil
De rechtbank oordeelt dat de vrouw voldoende heeft onderbouwd slachtoffer te zijn geweest van psychisch geweld. Hoewel er geen bewijs was voor het geweld, stond wel vast dat de man zijn gedrag niet onder controle had. Hij leed aan meerdere stoornissen en heeft therapieën gevolgd sinds zijn jeugd.
Tijdens hun relatie was hij zeer jaloers en had hij last van verlatingsangst, wat leidde tot agressief gedrag. Ook was hij in behandeling geweest bij een kliniek vanwege zijn alcoholprobleem. De kliniek adviseerde hem afstand te houden van de vrouw. Daarnaast was in verband met de breuk de crisisdienst ingeschakeld. De rechtbank erkent de problemen van de man, maar overweegt dat zijn gedrag verder is gegaan en langer heeft voortgeduurd dan mag worden verwacht van partners die een scheiding moeten verwerken.
Na het huwelijk bleef de man de vrouw in een kwaad daglicht stellen op Facebook en stalkte hij haar. Hij erkende dit en gaf aan dat hij veel posts had verwijderd en de overige nog zou verwijderen. De rechtbank stelt vast dat de man drieënhalf jaar na de breuk nog een schets van de vrouw met blote borsten maakte met vernederende teksten eronder.
De vrouw lijdt nog steeds, psychisch en emotioneel, onder het gedrag van de man. Ze heeft angsten, nachtmerries, ze is op haar hoede en vermijdt plaatsen waar ze hem kan tegenkomen. Een brief van haar psycholoog bevestigt haar psychische lijden. De vrouw voelt zich gevangen door de voortdurende betalingsverplichting. Tijdens de zitting vertelt ze dat het voelt alsof de man een denkbeeldig elastiekje heeft waarmee hij haar toch verbonden houdt. Ook haar toekomstkeuzes worden bekneld door deze voortdurende betalingsverplichting.
Naar het oordeel van de rechtbank heeft de man weinig inzicht in de impact van zijn gedrag op de vrouw. Hij ziet het namelijk nonchalant toe en leeft zich niet in wat zijn gedrag met de vrouw heeft gedaan, laat staan dat hij dat erkent.
De rechtbank beslist in zijn uitspraak van 13 maart 2024 dan ook om de door de vrouw aan de man te betalen partneralimentatie op nihil te stellen met als ingangsdatum 1 januari 2024. De man zal dus de betaalde partneralimentatie vanaf 1 januari 2024 moeten terugbetalen. Hoewel rechters doorgaans behoedzaam zijn hierin vond de rechter dat de man wel moest terugbetalen omdat hij erkende nog een bedrag aan erfenis te hebben.
Lees ook: Wijziging alimentatie: met terugwerkende kracht?
5. Conclusie
Dit is een bijzondere uitspraak die laat zien dat het wel degelijk mogelijk is om op grond van grievend gedrag een nihilstelling van de partneralimentatie te bewerkstelligen in het geval van psychisch geweld. Daarvoor is wel nodig dat het een en ander goed wordt onderbouwd zoals we in deze zaak hebben gezien.
Zelfs als in de echtscheidingszaak al eens een poging is gedaan om grievend gedrag aan te tonen is het mogelijk om dat opnieuw te doen in een nieuwe zaak als er specifieke redenen zijn waarom dat in de eerdere zaak niet goed onderbouwd kon worden zoals we in deze zaak hebben gezien. Ook dit moet uiteraard goed worden uitgelegd aan de rechter.
Het komt niet zelden voor dat de reden voor de echtscheiding gelegen is in het feit dat een partner geestelijk wordt mishandeld en dat dit daarna nog doorgaat. Om de rechter te overtuigen dat dit ook zodanig ernstig is dat dit moet leiden tot nihilstelling van de partneralimentatie is het nodig om de juiste documenten (politie, Schadefonds geweldsmisdrijven, psycholoog etc.), verklaringen (collega’s, familie, vrienden etc.) en bewijzen (appberichten, berichten op social media, gespreksopnames etc.) te overleggen aan de rechter.
Een gespecialiseerde en betrokken advocaat is in dit kader van groot belang. Ons kantoor kan u bijstaan bij een nihilstelling vanwege grievend gedrag zoals bij geestelijke mishandeling.
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.