Koppeling erkenning en ouderlijk gezag

Wanneer een man gehuwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de moeder van hun kind, is deze bij de geboorte van het kind direct juridisch ouder van het kind. Het erkennen van het kind en het aanvragen van ouderlijk gezag is in dat geval dus niet nodig. In alle andere gevallen dient de vader het kind te erkennen én het ouderlijk gezag aan te vragen. In de toekomst zal mogelijk alleen de stap van de erkenning nodig zijn.

Wat is erkenning?

Wat houdt erkenning nu precies in? Erkenning houdt in dat u juridisch ouder van het kind wordt en u de daarbij horende rechten en plichten krijgt. Zo ontstaat er op dat moment een familierechtelijke betrekking, heeft u een onderhoudsplicht voor het kind, bent u elkaars wettelijke erfgenamen en het kan het kind uw nationaliteit krijgen. De moeder dient in te stemmen met de erkenning van het kind. Erkenning gebeurt bij de gemeente. Wanneer de moeder niet instemt, kan de biologische vader van het kind de rechter om vervangende toestemming vragen.

Wat is ouderlijk gezag?

Ondanks dat u door de erkenning van het kind juridisch ouder bent geworden, heeft u op dat moment nog geen ouderlijk gezag over het kind. Ouderlijk gezag houdt in dat u het kind als ouder mag vertegenwoordigen. Alle minderjarige kinderen staan onder gezag. Zij mogen bepaalde handelingen, zoals het aangaan van contracten, niet zelfstandig verrichten. Wanneer u het kind slechts erkend heeft, maar geen ouderlijk gezag heeft, kunt u uw kind derhalve niet wettelijk vertegenwoordigen voor rechtshandelingen. Het ouderlijk gezag brengt overigens ook het recht en de plicht met zich mee om het kind te verzorgen en op te voeden en het bewind over het vermogen van het kind. Ouderlijk gezag kan slechts verkregen worden na erkenning van het kind. Het gezag wordt geregeld bij de rechtbank. Ook hier geldt dat als de moeder het er niet mee eens is de man het gezag aan de rechter dient te verzoeken.

In november 2016 is er een wetsvoorstel ingediend dat beoogt om het ouderlijk gezag aan de erkenning van kinderen te koppelen. Het erkennen van een kind en het aanvragen van ouderlijk gezag zijn momenteel nog twee losse handelingen. Zo dient erkenning bij de gemeente te gebeuren terwijl het gezag bij de rechtbank wordt geregistreerd. Wanneer het wetsvoorstel wordt aangenomen zal een erkenning direct ouderlijk gezag met zich meebrengen. Ook onder het wetsvoorstel is in beginsel toestemming van de moeder benodigd voor de erkenning van het kind.

Het wetsvoorstel is ingediend omdat veel ouders niet op de hoogte zijn van het feit dat het erkennen van een kind en het aanvragen van ouderlijk gezag twee aparte handelingen zijn. Wanneer het ouderlijk gezag alleen bij de moeder ligt, kunnen problemen ontstaan bij overlijden van de moeder of wanneer de ouders later uit elkaar gaan of zij een meningsverschil krijgen over belangrijke beslissingen met betrekking tot het kind, zoals een schoolkeuze, een medische behandeling of de verlenging van een paspoort. Slechts een ouder met ouderlijk gezag kan immers een dergelijke beslissing voor het kind nemen.

Uitzonderingen

Op deze automatische koppeling van de erkenning met het ouderlijk gezag blijven ook op grond van het wetsvoorstel uitzonderingen.

De ongehuwde en niet geregistreerde partner van de moeder van het minderjarige kind krijgt op grond van het wetsvoorstel bij erkenning automatisch ook het ouderlijk gezag, tenzij:

één of beide ouders onbevoegd is/zijn tot het gezag;
het gezag van één van de ouders is beëindigd en de andere ouder het gezag uitoefent;
een voogd met het gezag over het kind is belast;
de voorziening in het gezag over het kind is komen te ontbreken;
de ouder die het gezag heeft, dit gezamenlijk met een ander dan een ouder uitoefent; of
de moeder en de erkenner gezamenlijk verklaren dat het gezag alleen door de moeder wordt uitgeoefend.

Conclusie

Vooralsnog hebben gehuwde ouders beiden direct ouderlijk gezag over hun kind en dienen ongehuwde partners van de moeder van het kind het kind te erkennen én het ouderlijk gezag aan te vragen. Wanneer de Tweede en Eerste Kamer het wetsvoorstel aannemen, zal dit in de toekomst veranderen en wordt het ouderlijk gezag aan de erkenning van het kind gekoppeld.