Het klinkt u wellicht bekend in de oren. Uw telefoon is nog maar een half jaar oud, u hebt hem laten vallen en het is einde verhaal. U baalt als een stekker. Een nieuwe telefoon kost u een rib uit het lijf, dus waagt u een poging op Marktplaats. Tot uw grote vreugde kunt u dezelfde telefoon voor een laag prijsje op de kop tikken. Totaal onverwacht valt enkele maanden na de aanschaf van de telefoon een dagvaarding op de deurmat: “U wordt verdachte van heling.” In dit artikel leg ik u uit wanneer u zich schuldig maakt aan heling, welke straf u boven het hoofd hangt en waar u alert op moet zijn. Een gewaarschuwd mens telt tenslotte voor twee!
Wanneer maakt u zich schuldig aan heling?
Heling komt voor in verschillende gradaties. Hieronder zullen de drie de vormen van heling worden besproken alsook de poging tot heling.
1. Schuldheling
In dit verband de meest van belang zijnde vorm is de schuldheling, strafbaar gesteld in artikel 417bis van het Wetboek van Strafrecht. Van schuldheling is sprake wanneer iemand redelijkerwijs had moeten vermoeden dat hij of zij een door een misdrijf verkregen goed verwerft, voorhanden heeft of overdraagt.
Schuldheling kan zich voordoen wanneer u voor een zeer lage prijs een nieuwe telefoon via Marktplaats aanschaft. Van belang is of u al dan niet had kunnen vermoeden dat het artikel uit diefstal afkomstig was. Op het delict schuldheling staat een gevangenisstraf van ten hoogste één jaar of een geldboete van de vijfde categorie (per 1 januari 2016: maximaal € 82.000).
2. Opzetheling
Van opzetheling is sprake wanneer iemand weet dat het om een door een misdrijf verkregen goed gaat. Opzetheling is strafbaar gesteld in artikel 416 van het Wetboek van Strafrecht. Opzetheling doet zich voor wanneer u weet dat bijvoorbeeld de telefoon die u hebt gekocht, daadwerkelijk gestolen is. Dit is u bijvoorbeeld verteld door de verkoper, of heeft u via derden te horen gekregen. Op het delict opzetheling staat een gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of een geldboete van de vijfde categorie (per 1 januari 2016: maximaal € 82.000).
3. Gewoonteheling
Tot slot staat in artikel 417 van het Wetboek van Strafrecht een derde variant van heling beschreven: gewoonteheling. Hiervan is sprake wanneer iemand van opzetheling een gewoonte maakt. Op het delict gewoonteheling staat een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of een geldboete van de vijfde categorie (per 1 januari 2016: maximaal € 82.000), en daarmee is het de zwaarste vorm van heling.
4. Poging tot heling
Ook een poging tot heling is strafbaar gesteld. Er is sprake van een poging als daadwerkelijk een begin is gemaakt met de uitvoering van heling. Echter, een poging is niet strafbaar indien u afziet van de heling, uit eigen beweging. Ziet u niet uit eigen beweging af van de poging tot heling, maar bijvoorbeeld doordat de politie u in de gaten heeft, dan is een poging tot heling wel strafbaar.
Wat kunt u doen?
Wilt u voorkomen dat u zich onverhoopt schuldig maakt aan schuldheling, dan dient u alert te zijn indien de prijs van het aangeboden goed ver onder de nieuwwaarde ligt. Hoewel het op het eerste gezicht een aantrekkelijk deal lijkt, is dit juist het voornaamste kenmerk van een gesloten product. Daarnaast dient u extra waakzaam te zijn bij de koop via digitale markten zoals Marktplaats, verkooppagina’s op Facebook en WhatsApp, alsook bij de koop via lokale markten in binnen- en buitenland.
Voorkomen heling
Hierbij kan gedacht worden aan de koop in een café op de zwarte markt of elders op straat. Ook het eigen sociale netwerk wordt doorgaans als een veilig afzetkanaal gezien. Tot slot zijn goederen waar veel vraag naar is, en welke relatief gemakkelijk te stelen zijn, extra vatbaar voor de doorverkoop. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan fietsen, auto-onderdelen, communicatieapparatuur en computers.
Bestrijding heling
Naast dat u zelf niet het slachtoffer wilt worden van heling, is een succesvolle bestrijding hiervan tevens in het belang van de veiligheid van onze samenleving. Heling is tenslotte een belangrijke aanjager voor overvallen, inbraken en andere vormen van diefstal. Aan de bestrijding van heling wordt bijgedragen door middel van twee projecten: de website StopHeling.nl en de daaraan gekoppelde app en het Digitaal Opkopers Register (DOR). Hieronder wordt kort aangegeven waar beide projecten op zijn gericht en wat van u als burger wordt verwacht.
StopHeling
U kunt aan de hand van een serienummer of ander uniek kenmerk controleren of een goed als gestolen of verloren staat geregistreerd. Op deze manier kunt u het goed op zijn betrouwbaarheid checken.
Deze handeling is tevens van belang voor de beoordeling of u hebt voldaan aan uw onderzoeksplicht, die ziet op de herkomst van het goed. Indien het goed als gestolen of vermist staat geregistreerd, ontvangt de politie een melding.
Daarnaast kunt u als consument uw goed preventief registreren zodat in geval van diefstal de politie beter zicht heeft op de ontvreemde goederen. Ook verzekeraars maken soms gebruik van dit overzicht bij een eventuele schadeclaim.
Digitaal Opkopers Register (DOR)
U hebt volgens artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht een registratieplicht in het DOR, indien u tweedehands goederen opkoopt. Via dit systeem wordt automatisch aan de hand van het serienummer gecontroleerd of het goed als gestolen staat geregistreerd in het register van StopHeling. Staat het product hier geregistreerd, dan ontvangt de politie een melding.
Praktijkvoorbeeld
Ondanks het betrachten van de nodige waakzaamheid, kunt u niet altijd voorkomen dat u onverhoopt verdacht wordt van schuldheling. Dit blijkt onder andere uit een recente zaak waarin een verdachte werd vrijgesproken van schuldheling van een boot. Geoordeeld werd dat hij bij de aankoop niet gehouden was nader onderzoek te verrichten naar een mogelijk criminele herkomst. Dat hij het serienummer niet had gecontroleerd, bracht geen tekortkoming in zijn onderzoeksplicht met zich mee.
Twee factoren
Van belang zijn de volgende factoren:
- de aankoopprijs stond in verhouding tot de uitvoering van de boot en de staat waarin hij verkeerde. De prijs was wellicht lager dan de marktwaarde, maar was niet alarmerend laag.
- de verkoper kwam betrouwbaar over op de koper. De sleutels werden hem overhandigd en de verkoper gaf een waarschijnlijke reden waarom hij van de boot af wilde.
Geen extra waakzaamheid vereist
Kortom: er was geen aanleiding tot extra waakzaamheid. Het hof oordeelde dat de verdachte in dit verband niet toerekenbaar tekort was geschoten in zijn onderzoeksplicht ondanks dat hij had nagelaten aan de hand van het serienummer te controleren of de boot mogelijk als gestolen stond gesignaleerd. De verdachte had dus niet met grove of aanmerkelijke onvoorzichtigheid gehandeld, en werd vrijgesproken van de schuldheling.
Conclusie
Het verwerven, voorhanden hebben of overdragen van een gestolen goed is strafbaar. Wees dus te allen tijde alert bij de koop van een goed met een lage prijs, welk goed wordt aangeboden anders dan via het reguliere circuit (zoals een fysieke winkel) en raadpleeg voorafgaand de website of app van StopHeling. Mocht u onverhoopt toch verdacht worden van heling, dan kunt u contact opnemen met ons kantoor om u bij te staan daarin.
Bron(nen):
- uitspraak Gerechtshof Amsterdam 9 augustus 2016
- Kamerstukken II, 28648, nr. 475
- H. Ferwerda, T. Van Ham, L. Scholten en D. Jager, ‘Focus op Heling, een onderzoek naar het functioneren van de helingmarkt, het beleid tegen en de gevolgen van heling’, WODC 2016
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.