In Nederland wordt uitsluitend het burgerlijk huwelijk erkend. Een religieus huwelijk, zoals een islamitisch huwelijk, is slechts toegestaan nadat een burgerlijk huwelijk is voltrokken. Een islamitisch huwelijk heeft op zichzelf dan ook geen juridische gevolgen. De vraag is wat de consequenties zijn van het sluiten van een islamitisch huwelijk? Hoe zit het met de kinderen uit een dergelijk huwelijk en wat gebeurt er bij beëindiging van een dergelijk huwelijk? In dit artikel gaan wij in op de meest gestelde vragen over het islamitisch huwelijk.
Klik hieronder op een van de vragen om meteen naar het onderwerp te scrollen:
- Wat houdt een islamitisch huwelijk in?
- Is het sluiten van een islamitisch huwelijk toegestaan?
- Worden de kinderen automatisch erkend?
- Krijgen de kinderen de achternaam van de vader?
- Krijgen de kinderen de Nederlandse nationaliteit?
- Krijgen de ouders gezag over het kind?
- Wat zijn de gevolgen voor de erfenis?
- Hoe zit het met polygamie?
- Kan ik scheiden?
- Wat gebeurt er met bezittingen en schulden?
- Is er recht op alimentatie?
- Wie mag in de woning blijven na scheiding?
- Deel ik in het pensioen van mijn partner?
- Samenlevingsovereenkomst
1. Wat houdt een islamitisch huwelijk in?
Een islamitisch huwelijk (Ar.: nikâh) is naar Nederlands recht een zogeheten informeel religieus huwelijk. Het is informeel omdat het niet wordt voltrokken voor de ambtenaar van de burgerlijke stand terwijl de wet alleen een dergelijk huwelijk erkent. Het is een religieus huwelijk omdat het huwelijk wel wordt erkend volgens het islamitisch recht (Ar.:sharî‘a). Het is mogelijk om zowel een islamitisch als burgerlijk huwelijk te hebben. In dit artikel bespreken we de gevolgen van die islamitische huwelijken die niet zijn geregistreerd bij de burgerlijke stand en dus uitsluitend islamitische huwelijken zijn.
2. Is het sluiten van een islamitisch huwelijk toegestaan?
In artikel 1:68 van het Burgerlijk Wetboek is een verbod opgenomen op het sluiten van een religieus huwelijk, voordat een huwelijk ten overstaan van de ambtenaar van de burgerlijke stand is voltrokken. Bij overtreding van dit verbod loopt de bedienaar van de eredienst kans op een strafrechtelijke boete, bij herhaling zelfs op hechtenis (artikel 449 Wetboek van Strafrecht).
Partijen niet strafbaar
Voor de partijen die het islamitisch huwelijk met elkaar aangaan zonder een burgerlijk huwelijk geldt dat zij daarvoor niet worden vervolgd. Binnen het gros van de islamitische stromingen is het geen voorwaarde dat een islamitisch huwelijk wordt gesloten voor of in het bijzijn van een islamitische voorganger (Ar: ‘imâm). Dat betekent dat het verbod uit het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Strafrecht vaak niet van betekenis is voor islamitische huwelijken juist omdat die bepalingen zich richten tot de bedienaar van de eredienst, zoals een imam.
Rechten en plichten
Voor het uitsluitend sluiten van een islamitisch huwelijk wordt een huwelijkspartij weliswaar niet gesanctioneerd, maar partijen dienen wel bekend te zijn met de gevolgen ter voorkoming van misverstanden. Het burgerlijk huwelijk geeft de partners in Nederland bepaalde rechten en plichten die in een islamitisch huwelijk soms ontbreken. Wij zullen een aantal van die gevolgen bespreken hierna.
3. Worden de kinderen automatisch erkend?
Kinderen die uit een islamitisch huwelijk worden geboren, stammen niet vanzelf af van de vader. De moeder wordt wel altijd gezien als de (juridische) moeder van het kind omdat zij uit haar zijn geboren. De vader zal eerst het kind moeten erkennen. Dit is anders indien de vader getrouwd is bij de burgerlijke stand of een geregistreerd partnerschap heeft met de moeder van het kind. In dat geval wordt hij automatisch de vader van het kind. De vader kan het kind erkennen bij onder meer de aangifte van de geboorte bij de gemeente waar het kind is geboren. De moeder dient aanwezig te zijn of schriftelijk in te stemmen met de erkenning.
Erkenning tijdens zwangerschap
Het is echter aan te raden om het kind al te erkennen tijdens de zwangerschap voor het geval de vader mocht overlijden voordat het kind is geboren. Erkenning tijdens de zwangerschap kan bij elke gemeente in Nederland. Mocht het kind niet tijdens de zwangerschap of bij de geboorte worden erkend dan kan dat op een later moment ook nog bij iedere gemeente in Nederland.
Toestemming
Tot de leeftijd van 12 jaar heeft de vader toestemming nodig van de moeder om het kind te erkennen. Vanaf de leeftijd van 12 jaar is de toestemming van zowel het kind als de moeder nodig. Vanaf de leeftijd van 16 jaar heeft de vader uitsluitend de toestemming nodig van het kind.
4. Krijgen de kinderen de achternaam van de vader?
De kinderen krijgen in principe de achternaam van de moeder tenzij er juridisch gezien een vader is die als zodanig wordt erkend door de wet. In dat geval kan het kind de achternaam van de vader krijgen. Dit gebeurt zoals uitgelegd automatisch indien sprake is van een burgerlijk huwelijk en bij geregistreerd partnerschap.
Erkenning vereist
Bij andere relatievormen zoals het islamitisch huwelijk is erkenning nodig van het kind. Om ook de achternaam van de vader te krijgen is het nodig dat zowel de vader als de moeder in persoon bij de gemeente aanwezig zijn voor de erkenning en de keuze van de achternaam.
5. Krijgen de kinderen de Nederlandse nationaliteit?
Kinderen verkrijgen de Nederlandse nationaliteit als een van hun ouders de Nederlandse nationaliteit draagt ten tijde van de geboorte van die kinderen. Indien de moeder de Nederlandse nationaliteit draagt ten tijde van de geboorte van het kind dan krijgt het kind automatisch de Nederlandse nationaliteit. Indien de moeder die niet heeft bij de geboorte van het kind ligt de situatie anders. In dat geval dient de vader de Nederlandse nationaliteit te dragen en dient hij het kind te erkennen.
Nationaliteit door erkenning
De vader kan het kind erkennen voordat het de leeftijd van zeven jaar heeft bereikt. Op die manier verkrijgt het kind alsnog de Nederlandse nationaliteit via de vader. Indien het kind wordt erkend nadat het de leeftijd van zeven jaar heeft bereikt dan dient de vader aan te tonen dat hij de biologische vader is middels DNA. Dit dient hij binnen een jaar te doen nadat de erkenning heeft plaatsgevonden. Bovendien dient de erkenning voor de leeftijd van achttien jaar plaats gevonden te hebben. Daarna kan het kind nog wel erkend worden maar heeft dat niet tot gevolg dat het kind ook de Nederlandse nationaliteit verkrijgt via de vader.
Nationaliteit bij tweede huwelijk
Erkenning van de kinderen om de Nederlandse nationaliteit te verkrijgen kan ook soelaas bieden als wel sprake is van een burgerlijk huwelijk maar dat niet wordt erkend door de Nederlandse wet. Dit gebeurt indien een persoon een huwelijk heeft gesloten in het buitenland en een tweede huwelijk heeft gesloten in Nederland of twee huwelijken in het buitenland heeft gesloten. In al deze gevallen wordt het tweede huwelijk in Nederland niet erkend vanwege het verbod op het hebben van een dubbel huwelijk (zie ook punt 8 hierna). De kinderen worden dan ook niet automatisch erkend. In dat geval dienen de kinderen dan ook erkend te worden alsof er helemaal geen huwelijk was volgens de stappen die hiervoor uiteen zijn gezet.
6. Krijgen de ouders gezag over het kind?
Erkenning, zelfs indien het kind de achternaam en nationaliteit heeft verkregen van de vader, leidt echter niet tot het verkrijgen van gezag over het kind door de vader. Gezag gaat over het nemen van beslissingen met betrekking tot het kind en het wettelijk vertegenwoordigen van het kind totdat het 18 jaar is. Daarvoor moet de vader eerst het ouderlijk gezag aanvragen nadat hij het kind heeft erkend. Ook hier geldt dat de vader automatisch het gezag krijgt bij een burgerlijk huwelijk of geregistreerd partnerschap. De moeder krijgt in principe automatisch het gezag over het kind omdat de kinderen uit haar zijn geboren. Het gezag kan door de beide ouders digitaal aangevraagd worden bij Het digitale loket Rechtspraak.
7. Wat zijn de gevolgen voor de erfenis?
De kinderen erven in principe pas als zij worden erkend door de vader. Indien de vader zou overlijden voordat de kinderen zijn erkend, is het echter nog steeds mogelijk dat de kinderen alsnog erven van de vader.
Gerechtelijke vaststelling vaderschap
Hiervoor is het echter nodig dat het (biologisch) vaderschap wordt vastgesteld door middel van een gerechtelijke vaststelling van het vaderschap door de rechter. Daarbij wordt met terugwerkende kracht tot de geboorte vastgesteld dat de man de vader is van het kind. Daarnaast is het mogelijk dat kinderen middels een testament worden aangewezen als erfgenamen.
Testament
Partners die uitsluitend een islamitisch huwelijk hebben gesloten worden geen erfgenamen van elkaar via erfopvolging bij versterf. Dit kunnen partners die uitsluitend een islamitisch huwelijk hebben alsnog regelen middels een testament dat wordt opgemaakt door de notaris.
8. Hoe zit het met polygamie?
Het is in Nederland verboden om twee huwelijken te sluiten (237 van het Wetboek van Strafrecht). Dit wordt bigamie genoemd. Het is echter wel toegestaan om meerdere affectieve relaties te onderhouden en ook is het toegestaan om met meerdere partners samen te wonen. Dit betekent dat partijen vrij zijn om ook bij een islamitisch huwelijk een tweede islamitisch huwelijk aan te gaan omdat deze huwelijken niet als burgerlijk huwelijk worden beschouwd. Ook is het mogelijk om met meerdere partners een samenlevingsovereenkomst aan te gaan. Tot slot is het mogelijk om een burgerlijk huwelijk te hebben en daarnaast een samenlevingsovereenkomst met een andere persoon.
Obstakels
Men dient er echter wel rekening mee te houden dat men soms op problemen kan stuiten in het geval waarbij sprake is van meerdere partners. Zo zal een pensioenfonds bijvoorbeeld geen partnerschapspensioen reserveren voor twee partners. De Belastingdienst kan tot slot ook slechts één partner als fiscaal partner aanmerken. Ook zal de Sociale Verzekeringsbank (SVB) geen ANW-uitkering uitbetalen aan twee partners nadat de man is overleden tenzij er een verdrag is waarin dat geregeld is zoals in het geval van Marokko.
9. Kan ik scheiden?
Het islamitisch recht kent verschillende manieren om een huwelijk te ontbinden. De man kan de scheiding eenzijdig uitspreken (Ar.: talâq) en de vrouw kan op haar beurt vragen om een scheiding (Ar.: khul‘) tegen eventuele teruggave van de bruidsgift (Ar.: mahr). Al deze vormen van scheiding of ontbinding hebben echter geen rechtsgevolg naar Nederlands recht net zo min als het islamitisch huwelijk dat heeft.
Geen echtscheidingsprocedure
Indien een van de partijen niet wenst mee te werken aan de islamitische scheiding is het niet direct mogelijk om de rechter te vragen om een scheiding vanwege het feit dat deze het huwelijk op zichzelf niet erkent. Pogingen worden wel ondernomen om de man te dwingen tot het uitspreken van de talâq zodat de vrouw naar islamitisch recht opnieuw kan huwen. De uitspraken van de Nederlandse rechters laten een verscheiden beeld zien in dat verband.
Geen gedwongen scheiding
Sommige rechters stellen dat geen uitspraak gedaan kan worden met betrekking tot scheiding maar ook dat de man niet gedwongen kan worden om van de vrouw te scheiden op een islamitische wijze door het uitspreken van de talâq.
Toch gedwongen scheiding?
Andere rechters hebben echter bepaald dat de man onrechtmatig handelt jegens de vrouw door de talâq niet uit te spreken terwijl partijen uit elkaar zijn of gaan waarbij de rechter een dwangsom oplegt voor het geval de man geen gehoor zou geven aan de uitspraak van de rechter om alsnog die talâq uit te spreken.
Klik hier voor een update naar aanleiding van de uitspraak van het gerechtshof Den Haag van 21 november 2017.
10. Wat gebeurt er met bezittingen en schulden?
Bij een in Nederland gesloten of erkend huwelijk waarbij geen huwelijkse voorwaarden zijn opgesteld, geldt momenteel een systeem van gemeenschap van goederen. Dat betekent dat alle bezittingen en schulden van de partijen die zijn aangebracht vóór of tijdens het huwelijk in een gemeenschap terecht komen. Bij de echtscheiding wordt deze ontbonden en dient deze verdeeld te worden. In principe krijgt een ieder de helft van de bezittingen en schulden.
Geen gemeenschap van goederen
Indien slechts een islamitisch huwelijk is gesloten dan worden daar naar Nederlands recht geen directe gevolgen aan verbonden als het gaat om de bezittingen en schulden van de partners. Indien zij samen een goed aanschaffen of tekenen voor een lening dan geldt wel dat sprake is van een gemeenschappelijk goed of gezamenlijke schuld. Als de man of de vrouw echter de nodige bezittingen heeft aangeschaft of de nodige schulden heeft gemaakt op eigen naam komen die toe aan degene die het goed heeft aangeschaft of de lening is aangegaan. Er is dus niet automatisch een gemeenschap van goederen. De partners kunnen hier echter wel afspraken over maken.
11. Is er recht op alimentatie?
Een islamitisch huwelijk geeft geen recht op alimentatie (naar Nederlands recht) voor de vrouw of de man. Dit is anders indien sprake is van (ook) een burgerlijk huwelijk. In dat geval kan na echtscheiding recht bestaan op partneralimentatie indien de ene partij daaraan behoefte heeft en de andere partij ook de nodige draagkracht daarvoor heeft.
Plicht kinderalimentatie
De vader die het kind heeft erkend of wiens vaderschap door middel van gerechtelijke vaststelling van het vaderschap is komen vast te staan, en onder omstandigheden de verwekker van het kind, dient echter wel bij te dragen in de kosten van de opvoeding en verzorging van de kinderen. Nu de moeder altijd automatisch als ouder wordt erkend, geldt voor haar evengoed dat zij dient bij te dragen hierin. De vrouw kan indien de kinderen bij haar verblijven na het uiteengaan van de partijen de man vragen om kinderalimentatie te betalen. Desnoods kan de rechter daarover een beslissing nemen.
12. Wie mag in de woning blijven na scheiding?
Omdat een islamitisch huwelijk geen burgerlijk huwelijk is, bestaat er geen specifieke regeling omtrent het huurrecht of gebruiksrecht van een koopwoning na scheiding. Dit hangt af van wie de woning is of die de huurder is. De partner van wie de woning is of wie de huurder is, heeft in principe het recht om in de woning te blijven.
Rechter beslist
Indien de huurwoning op beide namen staat, kan de rechter ook beslissen wie het meest belang heeft om in de huurwoning te blijven. Dit geldt ook als beide partijen eigenaar van de koopwoning zijn en er niet uitkomen wie na scheiding in de woning mag blijven. Hier zal het belang van eventuele kinderen sterk meewegen. De partij bij wie de kinderen gewoonlijk zullen verblijven, maakt over het algemeen de meeste kans om na scheiding in de woning te blijven.
13. Deel ik in het pensioen van mijn partner?
Bij een islamitisch huwelijk delen partners in principe niet in elkaars pensioen. Om dat te bewerkstelligen dienen zij elkaar aan te melden bij elkaars pensioenfondsen om zo in ieder geval in aanmerking te komen voor het partnerpensioen indien de ene partner overlijdt en de ander deze overleeft. Vaak is het wel vereist om een samenlevingsovereenkomst te hebben.
Verdeling ouderdomspensioen
Voor wat betreft het ouderdomspensioen dat wordt uitgekeerd bij de pensioengerechtigde leeftijd, geldt dat sprake moet zijn van een samenlevingsovereenkomst. De meeste pensioenfondsen eisen dat deze is opgemaakt door een notaris. In deze samenlevingsovereenkomst kunnen afspraken worden gemaakt over de wijze waarop het ouderdomspensioen wordt verdeeld.
Verevening pensioenrechten
Indien sprake zou zijn van een burgerlijk huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt het ouderdomspensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk of het geregistreerd partnerschap automatisch verdeeld. Beide ex-partners hebben recht op de helft van het ouderdomspensioen dat in die periode is opgebouwd door de andere partner. Dit wordt verevening van pensioenrechten genoemd.
14. Samenlevingsovereenkomst
De rechtsbescherming van een islamitisch huwelijk kan worden vergeleken met die van samenwonende partners. Binnen deze positie bestaan over en weer een beperkt aantal rechten en plichten waardoor de samenwonende partners genieten van een grote mate van vrijheid als het gaat om het maken van afspraken over en weer. Willen zij over en weer meer rechtsbescherming dan bestaat sinds 1 januari 2000 een mogelijkheid om wettelijk samen te wonen middels een samenlevingsovereenkomst. Deze samenlevingsovereenkomst kan worden opgesteld door de partijen zelf, door een jurist zoals een advocaat of door de notaris.
Rechten en plichten aanvullen
Zo kunnen wettelijke samenwoners, en dus ook partijen die islamitische zijn gehuwd, hun rechten en plichten aanvullen middels een dergelijk samenlevingscontract. In een dergelijke overeenkomst kunnen afspraken worden opgenomen over de kinderen, alimentatie, onderhoud, bezittingen, inkomsten en eventuele regelingen bij verbreking van de relatie waarvan ook sprake is indien een islamitisch huwelijk wordt ontbonden.
Islamitisch recht toepassen?
Het voordeel van een samenlevingsovereenkomst in combinatie met een testament is dat over veel belangrijke zaken zoals deze hiervoor zijn besproken afspraken gemaakt kunnen worden. Deze afspraken kunnen naar islamitisch recht worden vormgegeven zolang deze niet in strijd zijn met de Nederlandse wet. Op die manier is het goed mogelijk om goede afspraken te maken in het belang van de beide partners en de kinderen alsook derden terwijl de partijen zich ook tevens kunnen houden aan de eigen islamitische regelgeving zonder daarmee in strijd te handelen met het Nederlandse recht.
Bruidsgift, polygamie en scheiding
Daarbij is het denkbaar dat ook zaken worden geregeld zoals de bruidsgift (of bruidsgave), (uitsluiting van) polygamie en ontbinding van het islamitisch huwelijk. Daarbij kunnen bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over de wijze waarop het islamitisch huwelijk beëindigd dient te worden en welke eventuele andere partijen daarbij worden betrokken indien sprake is van onenigheid daarover.
Meer informatie of hulp nodig?
Marokkaanse advocaat of mediator nodig?
Wilt u in een islamitisch huwelijk stappen of juist een islamitische echtscheiding? Lees dan hier waarom Marokkaanse advocaat en Marokkaanse mediator Jamal el Hannouche bij uitstek geschikt is om uw zaak te behandelen.
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.