De recente uitspraak van het Hof van Discipline werpt een belangrijk licht op de verantwoordelijkheden van advocaten bij het indienen van echtscheidingsverzoeken die voortvloeien uit mediationtrajecten. In dit blog wordt ingegaan op de kernoverwegingen van het hof en op de implicaties voor de praktijk van zowel advocaten als mediators.
1. Feiten en beoordeling van het hof
Doorgeefluik
In de betreffende zaak stelde het Hof van Discipline vast dat de advocate gedurende circa vijf jaar bij circa 2500 echtscheidingsverzoeken enkel had gefunctioneerd als doorgeefluik. De stukken waren opgesteld door mediators die geen advocaat waren, zonder dat de advocate deze stukken inhoudelijk controleerde of de cliënten adequaat informeerde over de juridische gevolgen van hun afspraken. Ook had zij nagelaten om de identiteit van haar cliënten op juiste wijze te verifiëren.
“Om zich ervan te kunnen vergewissen dat beide partijen de inhoud en de juridische consequenties van de tussen partijen overeengekomen regeling begrijpen, dient een advocaat het convenant met beide partijen te bespreken en hen te wijzen op de juridische gevolgen daarvan, aldus de raad.”
Zware maatregel door structurele tekortkomingen
Het Hof rekende het de advocate zwaar aan dat sprake was van structureel laakbaar handelen gedurende een lange periode en in een aanzienlijk aantal dossiers, en niet slechts van een incidentele tekortkoming. Gelet op de ernst van het verweten gedrag achtte het Hof een schorsing van twaalf weken, waarvan zes weken onvoorwaardelijk, passend en geboden. Uit de uitspraak blijkt voorts dat de betreffende advocate zich inmiddels had uitgeschreven als advocaat en was geëmigreerd naar Spanje.
“Een bespreking van de inhoud van de beschikking bleef eveneens achterwege. Verweerster rekende slechts een gering bedrag (€ 180,-) voor haar werkzaamheden, hetgeen fors lager is dan wat de Raad voor de Rechtsbijstand (in geval een toevoeging is verleend) voor die dienst betaalt aan de mediator. Zo positioneerde verweerster zich voor mediators gunstig in de markt en creëerde zij een verdienmodel voor zichzelf, aldus de deken.”
2. Samenwerking mediator en advocaat
Mediation biedt partijen de mogelijkheid om samen oplossingen te bereiken, waarbij soms bewust afstand wordt gedaan van wettelijke rechten. Dit is op zichzelf niet ongebruikelijk en kan partijen maatwerk bieden dat beter aansluit bij hun wensen en omstandigheden.
Tijdige juridische advisering
Het verdient echter aanbeveling dat mediators partijen erop wijzen dat het van belang is om zich voorafgaand aan het maken van definitieve afspraken juridisch te laten adviseren. Tevens is het wenselijk dat in het convenant of de vaststellingsovereenkomst wordt vastgelegd op welke wijze partijen tot bepaalde afspraken zijn gekomen. Dit stelt de advocaat in staat om sneller inzicht te verkrijgen in de totstandkoming van de regeling en om deze zorgvuldig te toetsen. Bovendien kan een dergelijke vastlegging ook in een later stadium van waarde zijn indien tussen partijen discussie over de afspraken zou ontstaan.
Teleurstelling voorkomen
Een samenwerking waarbij de advocaat pas in een laat stadium wordt betrokken, brengt aanzienlijke risico’s met zich mee. Indien de advocaat pas na ondertekening van het convenant wordt geraadpleegd, bestaat de mogelijkheid dat de stukken niet voldoen aan de wettelijke vereisten of juridisch niet houdbaar blijken te zijn. Dit kan ertoe leiden dat geheel nieuwe afspraken moeten worden gemaakt, hetgeen niet alleen vertraging veroorzaakt, maar ook tot teleurstelling bij cliënten kan leiden wanneer blijkt dat het bestaande convenant niet kan worden gebruikt.
Realistische tarieven
In dit verband verdient het bijzondere aandacht dat het hanteren van vaste lage tarieven, zoals het hiervoor genoemde bedrag van €180, hoe aantrekkelijk dit bedrag voor cliënten of mediators ook lijkt, geen enkele garantie kan bieden voor een kwalitatieve en inhoudelijke juridische toetsing. Een tarief dat ver onder het marktconforme niveau ligt, maakt het voor een advocaat in de praktijk onmogelijk om de vereiste zorgvuldigheid te betrachten. De beoordeling van een convenant en eventueel een ouderschapsplan vereist immers een gedegen bestudering van de stukken, het voeren van gesprekken met beide partijen om te verifiëren of zij de inhoud en gevolgen van de afspraken begrijpen, en waar nodig het aanpassen van de stukken om deze juridisch correct en houdbaar te maken.
Mediators dienen zich er daarom van bewust te zijn dat advocaten die met dergelijke lage tarieven werken, mogelijk niet de noodzakelijke controle en advisering kunnen leveren die in het belang van partijen vereist is. Het is mede de verantwoordelijkheid van de mediator om ervoor te zorgen dat cliënten worden begeleid naar een advocaat die een inhoudelijke beoordeling uitvoert en die partijen daadwerkelijk wijst op eventuele juridische tekortkomingen of risico’s in de gemaakte afspraken. Een goede samenwerking tussen mediator en advocaat vraagt dus niet alleen om overleg, maar ook om realistische verwachtingen over de kosten die verbonden zijn aan een grondige juridische toetsing.
3. Het belang van goede advisering
Voor advocaten benadrukt deze uitspraak de verplichting om zich niet te beperken tot een administratieve rol, maar om daadwerkelijk inhoudelijke toetsing te verrichten.
De advocaat moet:
- toetsen of partijen de inhoud en gevolgen van het convenant begrijpen.
- onderzoeken of afspraken juridisch houdbaar zijn en in overeenstemming met het recht.
- de identiteit van cliënten zorgvuldig verifiëren.
Daarnaast moet een advocaat kritisch zijn wanneer partijen afstand doen van rechten, zoals alimentatie, en zich ervan vergewissen dat dit weloverwogen en geïnformeerd gebeurt.
4. Conclusie
De uitspraak van het Hof van Discipline onderstreept dat samenwerking tussen mediator en advocaat met de nodige zorgvuldigheid moet worden ingericht. Het vroegtijdig betrekken van een advocaat tijdens het mediationtraject kan bijdragen aan afspraken die zowel efficiënter tot stand komen als juridisch houdbaar zijn.
Advocaten dienen steeds alert te zijn op hun zware zorgplicht, terwijl mediators zich bewust moeten zijn van de grenzen van hun eigen rol en van de noodzaak om tijdige juridische toetsing te waarborgen. Ook op het terrein van tarieven is het essentieel dat realistische verwachtingen worden gehanteerd, nu een adequate advisering door de advocaat een zorgvuldige bestudering van de stukken en voldoende tijdsinvestering vergt.
Alleen door op deze wijze te werk te gaan, kunnen mediation en juridische begeleiding op een verantwoorde en zorgvuldige wijze samengaan. Zo wordt voorkomen dat cliënten, na een langdurig traject, alsnog worden geconfronteerd met juridische belemmeringen of dat de advocaat het risico loopt tuchtrechtelijk te worden aangesproken wegens een te beperkte invulling van zijn verantwoordelijkheid.
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.