Het openbaar ministerie kan verzoeken een geboorteakte te laten wijzigen of doorhalen onder omstandigheden. Uit een recente uitspraak van het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch van 7 april 2022 blijkt in welke geval dat van belang kan zijn. In dit blog bespreken we deze uitspraak en met name wanneer een wijziging of doorhaling van een geboorteakte aan de orde kan zijn in het geval sprake is van een buitenlands huwelijk waarvan de status in Nederland ter discussie staat.
1. De feiten
In deze zaak gaat het specifiek om de vraag of er sprake is van een rechtsgeldige erkenning van het huwelijk tussen de moeder en de man. De moeder komt oorspronkelijk uit Eritrea en heeft in 2014 asiel aangevraagd in Nederland. Bij de asielaanvraag heeft zij verklaard gehuwd te zijn met de man in Eritrea in 2006.
1.1. Kerkelijk huwelijk
In het aangifteformulier van de Basisregistratie Personen (BRP) in 2016 is door de gemeente in Nederland echter ingevuld dat de vrouw ongehuwd is. De gemeente heeft onder het kopje ‘bijzonderheden’ vermeld dat het huwelijk alleen bij de kerk stond geregistreerd en daarom niet in de BRP moest worden opgenomen.
1.2. Verklaring onder ede
In 2019 heeft de moeder met haar nieuwe partner in Nederland een kind gekregen. Aangezien het buitenlandse huwelijk toen niet geregistreerd was in de BRP, zijn bij de geboorteaangifte enkel de gegevens opgenomen van de moeder. Het kind kreeg dus ook de naam van de moeder en niet de naam van haar nieuwe partner, zoals zij beoogde. De moeder was in de veronderstelling dat ze de geboorteakte enkel kon laten wijzigen indien zij zou scheiden van de man. Om deze reden legde zij vervolgens een verklaring onder ede af over haar huwelijk.
1.3. Inschrijving BRP
De verklaring onder ede is door het college opgevat als een erkenning van het huwelijk door de moeder; het huwelijk is op dat moment daarom wél ingeschreven in de BRP. Vervolgens heeft zij op 30 december 2019 een echtscheidingsverzoek ingediend, welke is toegewezen op 22 juli 2020. Het kind was echter geboren in 2019 en dus voordat de echtscheiding was ingeschreven op 6 januari 2021.
1.4. Afstamming
In Nederland geldt dat als een kind wordt geboren ten tijde van een huwelijk de echtgenoot van de betreffende moeder wordt beschouwd als de (juridische) vader van het kind. Dit heet afstamming. Dit is anders wanneer het kind wordt geboren nadat de echtscheiding is ingeschreven bij de gemeente. In dit geval zou het kind dus afstammen van de man in plaats van de nieuwe partner indien het Eritrese huwelijk wordt erkend in Nederland.
1.5. Ontkenning en vaststelling vaderschap
Mocht een kind overigens toch niet het biologische kind zijn van de echtgenoot dan kan dat worden rechtgezet doorgaans via een ontkenning van het vaderschap. Als in dit geval het huwelijk wordt erkend dan moet het vaderschap ontkend worden van de echtgenoot en vervolgens het vaderschap van de nieuwe partner worden vastgesteld. Hierna zullen we kijken wat de rechtbank en het gerechtshof hebben geoordeeld.
Lees ook: Ontkenning vaderschap ondanks verstrijken termijn?
2. Oordeel rechtbank
2.1. Belang BRP
Men is in Nederland verplicht om een rechtsfeit, zoals een (buitenlands) huwelijk, in te laten schrijven in de BRP. Uit artikel 1:24 van het Burgerlijk Wetboek (BW) volgt dat op verzoek van belanghebbenden of het openbaar ministerie aanvulling of doorhaling van gegevens uit de registers van de burgerlijke stand kan worden gelast. Het is van belang dat het openbaar ministerie een dergelijk verzoek kan doen. Immers, overheidsinstanties gaan bij hun beslissingen uit van de juistheid van de gegevens in de BRP.
2.2. OM: wijziging vadergegevens
Na de verklaring onder ede van de moeder is het huwelijk ingeschreven in de BRP. Het openbaar ministerie heeft daarom bij verzoekschrift bevolen om de vadergegevens van de man op de geboorteakte te vermelden en de naam van het kind te wijzigen. De moeder heeft niet met dit verzoek ingestemd en voerde aan dat niet de man, maar haar nieuwe partner de vader is van het kind.
2.3. Rechtbank: geen erkenning huwelijk
De rechtbank heeft het verzoek van het openbaar ministerie afgewezen, omdat er volgens de rechtbank geen sprake was van erkenning van het huwelijk door de moeder. De verklaring onder ede was volgens de rechtbank namelijk niet voldoende. De rechtbank overwoog dat de erkenning op een meer expliciete wijze zou moeten geschieden.
3. Hoger beroep
3.1. Standpunt openbaar ministerie
Volgens de ambtenaar van het openbaar ministerie moest het verzoek tot het aanvullen van de vadergegevens alsnog worden toegewezen. In de eerste plaats voerde de ambtenaar aan dat hij gezien zijn functie verplicht is om gebruik te maken van de gegevens in de BRP. Zolang het huwelijk dus in de BRP staat ingeschreven, moet dit gegeven door de ambtenaar gevolgd worden bij het opmaken van de geboorteakte.
Het college kan de BRP niet zelfstandig aanpassen, omdat er een verklaring onder ede is afgelegd. Het huwelijk blijft in de BRP staan, zolang niet onbetwistbaar vaststaat dat het huwelijk onjuist is. De rechtbank heeft ten onrechte niet gekeken naar de juistheid van de erkenning van het huwelijk. Of er daadwerkelijk sprake is van de erkenning van het huwelijk in Nederland, behoort niet tot het beoordelingsterrein van de ambtenaar.
3.2. Rechtsgeldigheid buitenlands huwelijk
Om te bepalen of het huwelijk door het college gerechtvaardigd was geregistreerd in de BRP, moest het gerechtshof bepalen of sprake was van rechtsgeldige erkenning van het buitenlandse huwelijk. Daardoor kon bepaald worden of het openbaar ministerie gehouden was de geboorteakte te wijzigen.
Bij de beoordeling van de vraag of een buitenlands huwelijk in Nederland geldig is, wordt gebruik gemaakt van het volgende beoordelingskader. Uit artikel 10:31 BW volgt dat een buiten Nederland gesloten huwelijk in Nederland wordt erkend wanneer het volgens het recht van de staat waar de huwelijksvoltrekking plaatsvond rechtsgeldig is of wanneer dat huwelijk daarna rechtsgeldig is geworden.
Uit artikel 10:32 BW volgt dat een buitenlands huwelijk niet wordt erkend als de erkenning kennelijk onverenigbaar is met de openbare orde. Er is in ieder geval sprake van onverenigbaarheid met de openbare orde bij polygame huwelijken, huwelijken tussen bepaalde bloedverwanten, kindhuwelijken, huwelijken met een geestesgestoorde en dwanghuwelijken.
Lees ook: Wanneer wordt een buitenlands huwelijk erkend in Nederland?
3.3. Rechtsgeldig huwelijk naar Eritrees recht?
De moeder was zelf vijftien jaar toen zij in 2006 trouwde. De wettelijke minimumleeftijd voor het aangaan van een burgerlijk huwelijk is in Eritrea achttien jaar, maar onder omstandigheden kan een huwelijk op vijftienjarige leeftijd zijn toegestaan. Daarbij volgt uit de jurisprudentie dat het sluiten van een kindhuwelijk in Eritrea niet ongebruikelijk is. Bovendien is er na het bereiken van de meerderjarige leeftijd door de minderjarige, geen grond meer voor nietigverklaring als deze gehuwd blijft.
Lees ook: De gevolgen van het verbod op kindhuwelijken
3.4. Verzochte erkenning door de moeder?
Een in het buitenland rechtsgeldig gesloten kindhuwelijk wordt in Nederland erkend, indien beide echtgenoten meerderjarig zijn op het moment dat erkenning van het huwelijk wordt verzocht. Zowel de moeder als de man waren meerderjarig bij de verklaring onder ede die de moeder heeft afgelegd.
Daarbij heeft de moeder op meerdere momenten consequent verklaringen afgelegd over het huwelijk met de man. Om te beginnen heeft de moeder bij de asielaanvraag het huwelijk als motiveringsgrond gebruikt voor het krijgen van een verblijfsvergunning. Vervolgens heeft de moeder tijdens de eerste gemeenteaangifte ook aangegeven dat er sprake was van een kerkelijk huwelijk met de man. Later heeft zij nog een verklaring onder ede afgelegd, welke gegevens door het college wel zijn verwerkt in de BRP.
3.5. Conclusie hof
Het gerechtshof concludeert op grond van het bovenstaande dat de moeder gedurende haar meerderjarigheid het huwelijk erkend wilde zien en dat het huwelijk rechtsgeldig is op grond van de artikelen 10:31 BW en 10:32 aanhef en onder c BW. Het buitenlandse huwelijk is dus terecht geregistreerd in de BRP. De ambtenaar van het openbaar ministerie kon daardoor overgaan tot de aanvulling van de vadergegevens op de geboorteakte.
4. Conclusie
Op basis van bovenstaande kan geconcludeerd worden dat het belang van een BRP-registratie groot is. Indien een rechtsfeit namelijk staat ingeschreven in de BRP, gaan overheidsinstanties uit van de juistheid van deze gegevens bij het nemen van beslissingen.
4.1. Erkenning buitenlands huwelijk
Of een buitenlands huwelijk in de BRP geregistreerd moet worden, wordt als volgt beoordeeld. Er moet sprake zijn van erkenning van een rechtsgeldig huwelijk. De beoordeling geschiedt aan de hand van de artikelen 10:31 BW waarbij gekeken wordt naar de vraag of het huwelijk naar het buitenlandse recht rechtsgeldig is en 10:32 BW waarbij wordt gekeken of de erkenning strijdig is met de Nederlandse openbare orde. In het geval van een erkend huwelijk kan een buitenlands huwelijk worden gezien als een rechtsfeit dat volgens Nederlands recht dient te worden ingeschreven in de BRP.
4.2. Gevolgen geboorteakte
Dit heeft weer tot gevolg dat wanneer een kind wordt geboren tijdens dat huwelijk dat dit kind juridisch wordt beschouwd als het kind van de echtgenoot wanneer dat huwelijk nog niet was ontbonden zoals in deze zaak. Dit is dan ook de reden dat het openbaar ministerie bevoegd was om aanvulling van de vadergegevens te verzoeken. Dit verzoek is uiteindelijk ook toegewezen door het gerechtshof. Dat dit kind biologisch gezien van de nieuwe partner is, doet daar niet aan af.
4.3. Ontkenning vaderschap
Dat betekent overigens niet dat deze kwestie niet alsnog opgelost kan worden door de moeder en de nieuwe partner. Zo kan een verzoek gedaan worden bij de rechtbank tot ontkenning van het vaderschap van de man tezamen met een verzoek tot gerechtelijke vaststelling van het vaderschap van de nieuwe partner die wel de biologische vader is. Dat verzoek kan worden gecombineerd met een verzoek tot vaststelling van de achternaam van het kind waarbij het de geslachtsnaam krijgt van de biologische vader.
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.