Als Marokkaan kunt u trouwen in Nederland of Marokko. Als u trouwt in Marokko kunt u eveneens huwelijkse voorwaarden laten opstellen in Marokko. De vraag die tijdens een eventuele echtscheiding aan de orde kan komen, is of deze Marokkaanse huwelijkse voorwaarden in Nederland geldig zijn. We bespreken het antwoord hierop aan de hand van een recente uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant.
1. Feiten en omstandigheden
De rechtbank Zeeland-West-Brabant heeft met de uitspraak van 15 juli 2020 geoordeeld over een geschil in een echtscheidingsprocedure.
Bij de ex-partners in deze zaak was het geschil of het Marokkaanse of het Nederlandse recht van toepassing is bij de verdeling van het vermogen van partijen.
De vrouw is van mening dat de verdeling conform het Nederlandse recht dient te geschieden, terwijl de man stelt dat de verdeling van de goederen door middel van de opgestelde Marokkaanse huwelijkse voorwaarden dient te geschieden.
2. Belang huwelijksdatum
Bij een geschil omtrent de goederenverdeling bij internationale huwelijken is de datum waarop het huwelijk is gesloten erg belangrijk. Deze datum is namelijk bepalend voor het vaststellen van het recht dat toegepast dient te worden op het huwelijksvermogen. Dat is namelijk niet altijd het Nederlandse recht.
2.1. Huwelijk tot 1 september 1992
Marokkaanse huwelijken die zijn gesloten voor 1 september 1992 worden beheerst door de regels uit het Chelouche/Van Leer-arrest van de Hoge Raad. U leest hier meer over de toepassing van dit arrest.
Bent u zonder huwelijkse voorwaarden gehuwd voor 1 januari 2018 dan geldt naar Nederlands recht een volledige gemeenschap van goederen. Dat geldt dus ook als u bent gehuwd voor 1 september 1992. Dat betekent dat als het Chelouche/Van Leer-arrest het Nederlandse recht aanwijst u in principe het gehele huwelijksvermogen bij helfte dient te verdelen tenzij er huwelijkse voorwaarden zijn opgesteld waarin iets anders is afgesproken.
Mocht het genoemde arrest ander recht aanwijzen dan Nederlands recht dan dient nagegaan te worden wat dat buitenlandse recht bepaalt over toedeling, verdeling en verrekening van vermogen na echtscheiding.
2.2. Huwelijk vanaf 1 september 1992 tot 29 januari 2019
Internationale huwelijken die tussen 1 september 1992 en 29 januari 2019 zijn gesloten, worden beheerst door de regels uit het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978. U leest hier meer over de werking van dit verdrag.
Indien u gehuwd bent vanaf 1 januari 2018 zonder het opmaken van huwelijkse voorwaarden in Marokko of Nederland dan bent u gehuwd in beperkte gemeenschap van goederen indien het Nederlandse recht zou worden toegepast. U leest hier meer over dit regime.
Bent u zonder huwelijkse voorwaarden gehuwd voor 1 januari 2018 dan geldt naar Nederlands recht een volledige gemeenschap van goederen zoals hiervoor besproken onder 2.1.
Ook hier geldt dat als een ander recht wordt aangewezen door het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 nagegaan moet worden welke regels volgens dat recht gelden als het gaat om verdeling van huwelijksvermogen bij echtscheiding. Die betreffende regels dienen dan te worden toegepast.
2.3. Huwelijk vanaf 29 januari 2019
Op internationale huwelijken die vanaf 29 januari 2019 zijn gesloten is in principe de Europese Huwelijksvermogensrechtverordening van toepassing. U leest hier alles over de werking van deze verordening.
Ook hier geldt dat als u gehuwd bent vanaf 1 januari 2018 zonder het opmaken van huwelijkse voorwaarden u automatisch in beperkte gemeenschap van goederen bent gehuwd als het Nederlandse recht van toepassing is. U leest hier meer over de beperkte gemeenschap van goederen.
Bent u zonder huwelijkse voorwaarden gehuwd voor 1 januari 2018 dan geldt een volledige gemeenschap van goederen (zie ook 2.1.) indien het Nederlandse recht toegepast dient te worden op grond van de Huwelijksvermogensrechtverordening.
Tot slot geldt ook hier dat als een ander recht wordt aangewezen door de Huwelijksvermogensrechtverordening dat recht bepalend is voor de vraag of en hoe het huwelijksvermogen verdeeld dient te worden na echtscheiding.
3. Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978
De huwelijksdatum bepaalt dus aan de hand waarvan moet worden beoordeeld welk recht van toepassing is op het huwelijksvermogen in geval van een internationaal huwelijk.
In de uitspraak van 15 juli 2020 ging het om een huwelijk dat in 2013 is gesloten. Om die reden heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant aan de hand van de regels in het Haags Huwelijksvermogensverdrag 1978 (hierna: “het Verdrag”) geoordeeld over het toepasselijke recht.
3.1. Rechtskeuze vóór de huwelijkssluiting
Uit artikel 3 lid 1 van het Verdrag volgt dat echtparen vóór de huwelijkssluiting gezamenlijk de keuze kunnen maken welk recht van toepassing is op hun huwelijk. Uit artikel 11 van het Verdrag volgt dat deze rechtskeuze uitdrukkelijk moet worden overeengekomen of ondubbelzinnig moet voortvloeien uit de huwelijkse voorwaarden zelf.
3.2. Gedagtekend en getekend stuk
Voor de geldigheid van de huwelijkse voorwaarden is het verder relevant dat zij conform het toepasselijke recht tot stand zijn gekomen. De huwelijkse voorwaarden moeten in ieder geval neergelegd zijn in een gedagtekend stuk dat door beide partijen is ondertekend.
3.3. Overeengekomen of ondubbelzinnig
Een rechtskeuze moet volgens artikel 11 van het Verdrag uitdrukkelijk tussen de partners worden overeengekomen of ondubbelzinnig voortvloeien uit de huwelijkse voorwaarden zelf. Een stilzwijgende rechtskeuze is dus niet mogelijk.
Een rechtskeuze kan dus tussen de partners bij het sluiten van het huwelijk worden overeengekomen, maar ook voortvloeien uit de huwelijkse voorwaarden.
3.4. Verwijzing in huwelijkse voorwaarden
Naast een specifieke bepaling in de huwelijkse voorwaarden waarin staat dat voor het recht van een bepaald land wordt gekozen, kan deze rechtskeuze ook voortvloeien uit het feit dat in de huwelijkse voorwaarden wordt verwezen naar een wetsartikel uit het recht van een bepaald land of uit bijvoorbeeld een technische term in de huwelijkse voorwaarden die slechts wordt gebruikt in een bepaald rechtsstelsel.
4. Oordeel rechtbank
De rechtbank Zeeland-West-Brabant heeft met de uitspraak van 15 juli 2020 de man in het gelijk gesteld en geoordeeld dat de verdeling van de goederen conform de Marokkaanse huwelijkse voorwaarden dient te geschieden omdat deze huwelijkse voorwaarden rechtsgeldig zijn.
4.1. Verwijzing naar Marokkaans recht
Doorslaggevend in deze zaak was de Marokkaanse huwelijksakte die de man heeft ingebracht. In deze huwelijksakte staat namelijk dat ten aanzien van het beheer van bezittingen een overeenkomst is gesloten als bedoeld in artikel 49 van de Marokkaanse familiewet (hierna: “de Mudawwana”).
Uit deze verklaring en uitdrukkelijke verwijzing naar artikel 49 van de Mudawwana haalt de rechtbank dat uit de huwelijkse voorwaarden ondubbelzinnig is gekozen voor toepassing van het Marokkaans recht op hun huwelijksvermogensregime.
Nu deze rechtskeuze ondubbelzinnig uit de huwelijkse voorwaarden voortvloeit, had het op de weg van de vrouw gelegen om te onderbouwen waarom toch het Nederlandse recht van toepassing zou moeten zijn.
4.2. Betwisting: onvoldoende onderbouwd
De vrouw ontkent dat zij de betreffende huwelijksakte hebben laten opstellen, maar heeft deze ontkenning verder niet onderbouwd. De vrouw heeft bijvoorbeeld geen feiten of omstandigheden aangevoerd op basis waarvan moet worden geoordeeld dat het feitelijk onmogelijk was om deze akte op te laten stellen.
Ook heeft ze haar handtekening onder de overgelegde huwelijksakte niet bestreden. Het standpunt van de vrouw was kort gezegd niet dan wel onvoldoende onderbouwd.
4.3. Toepassing Marokkaans recht
Het gevolg is dat in deze zaak sprake is van toepassing van het Marokkaanse recht. Hoe het Marokkaanse recht wordt toegepast op het moment dat er geen afwijkende afspraken zijn opgenomen in huwelijkse voorwaarden kunt u hier lezen.
In dit geval waren er wel huwelijkse voorwaarden en die sloten iedere huwelijksgemeenschap uit waardoor de vrouw geen aanspraak kon maken op het vermogen op naam van de man.
5. Conclusie
Bij het aangaan van een huwelijk in Marokko is het belangrijk om goed na te denken over het toepasselijke recht op het huwelijksvermogen en om daarin een rechtskeuze te maken waar mogelijk. Dit geldt overigens evengoed als u in Nederland gaat trouwen.
5.1. Rechtskeuze maken
Ter voorkoming van onduidelijkheid en discussie tijdens een echtscheidingsprocedure is het belangrijk om een rechtskeuzebeding op te nemen in de Marokkaanse huwelijkse voorwaarden waarin staat welk rechtsstelsel van toepassing is op het huwelijksvermogensregime.
Als u dat nalaat dan kan het zijn dat automatisch het Nederlandse recht van toepassing is en dat er onbedoeld een (beperkte) gemeenschap van goederen ontstaat.
5.2. Akte laten opstellen
U kunt bij de notariële getuige (Ar.: ‘Adl) die de huwelijksakte opstelt, aangeven dat u wenst dat een akte wordt opgesteld zoals bedoeld in artikel 49 van de Mudawwana. Hij zal dan een aparte akte opstellen waarnaar wordt verwezen in de Marokkaanse huwelijksakte en waarin de afspraken worden opgenomen over het huwelijksvermogen.
5.3. Gespecialiseerd advies inwinnen
Verder is het bij een eventueel geschil tijdens een echtscheidingsprocedure belangrijk om standpunten aan de hand van bewijsstukken zo goed mogelijk te onderbouwen. Het is bovendien verstandig om in een dergelijke situatie een gespecialiseerde advocaat naar uw zaak te laten kijken met kennis van het Nederlandse en het buitenlandse recht zoals in dit geval het Marokkaanse recht.
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.