Op 20 april 2020 veroordeelde het gerechtshof Den Bosch een man tot vier maanden gevangenisstraf. Hij zou een aantal politieagenten bedreigd hebben door te zeggen “ik heb corona” en door naar hen te spugen. Is hier sprake van bedreiging met geweld en waarom wordt hier een relatief hoge straf opgelegd?
1. Bedreiging met geweld
Artikel 285 Sr stelt het met geweld bedreigen van personen of goederen strafbaar. De mate waarin iemand zich bedreigd voelt nadat een bedreiging is geuit, kan per persoon verschillen. Zo kan de een bepaalde uitspraken als bedreigend ervaren, maar de ander niet. Aangezien dit voor iedereen anders is, heeft de Hoge Raad de vereisten voor het aannemen van bedreiging geobjectiveerd. Zo is er sprake van bedreiging als bedoeld in artikel 285 Sr indien:
- de vermeende bedreiging van dien aard is, dat deze bij de bedreigde een redelijke vrees kon doen ontstaan dat het geweld waarmee werd gedreigd ook zou worden gepleegd;
- de vermeende bedreiging is gedaan in een context waarin bij de bedreigde redelijke vrees kon ontstaan dat het misdrijf waarmee werd gedreigd ook zou worden gepleegd;
- de opzet van de bedreiger erop gericht was om de bedreigde deze vrees toe te brengen.
Om na te gaan of er sprake is van bedreiging dient er dus gekeken te worden naar de vraag of uit de aard en context van de vermeende bedreiging naar objectieve maatstaven gesteld kan worden dat deze ook daadwerkelijk bedreigend was. Hierbij kan de vraag gesteld worden of een gemiddelde ‘maatmens’ zich door de vermeende bedreiging bedreigd zou hebben gevoeld.
2. Toebrengen van corona: een vorm van geweld?
De eerste vraag die rijst bij beantwoording van de vraag of het dreigen met het toebrengen van corona (lees: COVID-19) aan een persoon, is of het toebrengen van corona wel kan worden aangemerkt als een vorm van geweld. Het gerechtshof ’s-Hertogenbosch overweegt dat het bewust toebrengen van corona aan een persoon kan worden aangemerkt als zware mishandeling. Dit, omdat het coronavirus ernstige klachten kan veroorzaken waarbij medisch ingrijpen vereist is en herstel een lange periode kan beslaan.
Deze vraag heeft de rechtbank Den Haag op 8 april 2020 op een andere wijze benaderd. De rechtbank overweegt in die uitspraak dat geweld niet per se fysiek behoeft te zijn. Zo bestaat er ook psychologisch en verbaal geweld. Zij is van oordeel dat het roepen dat je corona hebt, als geweld kan worden aangemerkt. Zij lijkt dit aan te merken als verbaal geweld.
3. Is sprake van bedreiging?
Zowel de benadering van het gerechtshof Den Bosch als die van de rechtbank Den Haag leiden tot de conclusie dat het bewust toebrengen van corona aan een persoon kan worden aangemerkt als het toebrengen van geweld ofwel mishandeling. Of een uitspraak als “ik heb corona” in combinatie met het spugen naar agenten als een bedreiging als in artikel 285 Sr kan worden aangemerkt, hangt af van de aard van deze gedraging en de context waarin dit voorval heeft plaatsgevonden.
Kon deze handeling een redelijke vrees op besmetting met corona opwekken bij de agenten? Het gerechtshof Den Bosch oordeelt in zijn uitspraak dat deze vrees wel reëel was gezien de crisis waarin Nederland verkeerde. Ten tijde van het voorval was Nederland al enige tijd in de greep van het coronavirus. Uit de bekendheid die de verdachte had met deze situatie bleek volgens het hof zijn opzet. Door in die situatie dergelijke handelingen te verrichten zou hij de aanmerkelijke kans hebben aanvaard dat de agenten in kwestie vrees kregen om besmet te worden met corona.
De rechtbank Den Haag gaat in haar oordeel dieper in op de context waarin de bedreiging met het toebrengen van corona heeft plaatsgevonden. Zij stelt dat er normaal gesproken, wanneer iemand dreigt met het toebrengen van een griepvirus aan de ander, geen sprake is van bedreiging. Echter, gezien de coronapandemie en de bekendheid die men heeft met het feit dat het coronavirus zeer besmettelijk is en de ernstige gevolgen daarvan, is er in de huidige context wel sprake van bedreiging wanneer iemand dreigt met het toebrengen van het coronavirus. De rechtbank overweegt dat dit met name het geval is gezien de dagelijkse berichten over het aantal ziektegevallen en doden. De opzet van de verdachte bleek uit het feit dat hij zijn bedreiging geuit had met het doel om aan de politie te ontkomen. Daarnaast bleek zijn opzet tevens uit het feit dat de verdachte bekend was met de 1,5-meterregel.
4. Hoge straf
Het gerechtshof Den Bosch veroordeelde de verdachte tot een gevangenisstraf van vier maanden. Normaal gesproken volgen rechters bij het opleggen bepaalde richtlijnen, opgesteld door De Rechtspraak om zo een straf te kunnen bepalen. Op grond van deze richtlijnen zou een taakstraf of boete op zijn plaats zijn in het geval van een mondelinge bedreiging. Het hof is echter van mening dat deze richtlijnen hier niet van toepassing zijn, vanwege de uitzonderlijke situatie. Gezien de ernst van de feiten acht het hof een forse gevangenisstraf op zijn plaats. Zij meent dat het bedreigend karakter van het bewezen verklaarde feit en de maatschappelijke onrust die daarvan het gevolg is in de oplegde straf tot uitdrukking dient te komen. Derhalve kiest zij voor een onvoorwaardelijke gevangenisstraf.
Het is maar de vraag hoe houdbaar deze motivering is. Hij is mijns inziens enigszins kunstmatig. Het lijkt erop dat het hof met deze zaak een voorbeeld wilt stellen. Dit blijkt onder meer uit het feit dat het hof expliciet aangeeft dat het doel van het strafrecht niet alleen vergelding is, maar ook generale preventie. Dit houdt in dat andere potentiële daders afzien van hun voornemen om de wet te schenden door de straffen die andere daders krijgen. Het is niet gebruikelijk dat een rechter naar deze functie van het strafrecht expliciet verwijst in zijn uitspraak. Mogelijk zoekt het hof hierin een rechtvaardiging voor de relatief forse straf die hij heeft opgelegd en wil hij hiermee aangeven dat hij met deze zaak een voorbeeld stelt.
5. Zijn deze hoge straffen houdbaar?
In principe heeft het gerechtshof Den Bosch het recht om een hoge(re) straf op te leggen aangezien we in Nederland alleen een strafmaximum hebben en richtlijnen niet bindend zijn terwijl het strafmaximum hier niet wordt overschreden. Wel kunnen er vraagtekens geplaatst worden bij het oordeel van het hof indien hij deze zaak daadwerkelijk heeft aangegrepen om een voorbeeld te stellen. Natuurlijk is generale preventie een van de doelen van het strafrecht. Echter, dient elke zaak wel individueel beoordeeld te worden. Het strafrecht op zichzelf dient de generale preventie. Het is naar mijn oordeel in beginsel niet de bedoeling dat individuen zwaarder gestraft worden om deze generale preventie te bewerkstelligen.
Daarnaast kan de vraag gesteld worden of de rechter nu tot eenzelfde uitspraak zou zijn gekomen. Sinds de uitspraak van het gerechtshof zijn de maatregelen betreffende het indammen van het coronavirus versoepeld en is er meer bekend over de wijze waarop het virus zich verspreidt. Mogelijk zal de maatschappelijke onrust die een dergelijke bedreiging teweeg bracht nu minder zijn. Ik kan mij voorstellen dat een situatie waarin iemand aangeeft de ander corona te geven nog wel als een bedreiging kan worden aangemerkt. Echter, vraag ik mij af of een hoge straf zoals het gerechtshof Den Bosch heeft gegeven nog op zijn plaats zou zijn. Het is echter wel van belang om in acht te nemen dat een dergelijk hoge straf, hoe uitzonderlijk ook, kennelijk tot de mogelijkheden behoort in de coronatijd zodat men wel gewaarschuwd dient te zijn. In die zin bereikt de uitspraak wel zijn beoogde effect.
6. Conclusie
Samenvattend kan gesteld worden dat het bedreigen van een persoon met het toebrengen van corona (COVID-19) kan worden aangemerkt als bedreiging met geweld. Gezien de huidige situatie legt de rechter relatief hoge straffen op in het geval van een dergelijke bedreiging.
Het is belangrijk dat u een gespecialiseerde advocaat benadert wanneer u met een dergelijke zaak geconfronteerd wordt omdat altijd aan een aantal voorwaarden voldaan dient te worden alvorens überhaupt gesproken kan worden van een bedreiging met geweld en ook is het belangrijk welk pleidooi de advocaat houdt ten aanzien van de strafmaat. Straffen kunnen namelijk fors zijn gezien de besproken uitspraak.
Meer informatie of hulp nodig?
Wat zijn de kosten?
Klik hier voor meer informatie over de wijze waarop uw advocaatkosten kunnen worden vergoed en welke betalingsmethoden ons kantoor hanteert.